احادیث صعب و مستصعب - صفحه 12

۰.ابو حمزة الثمالی عن أبی جعفر علیه السلام قال: سمعت یقول: إن حدیثنا صعب مستصعب لا یحتمله الا ثلاث: نبی مرسل، أو ملك مقرب، أو عبد مؤمن امتحن الله قلبه للایمان. ثم قال: یا أبا حمزة! الا تری انه اختار لامرنا من الملائكة المقربین و من النبیین المرسلین و من المؤمنین الممتحنین؟۱

متن تفصیلی:

۰.أمرُنا صَعبٌ مُستَصعَبٌ لا یحتَمِلُهُ إلاّ ثَلاثٌ: مَلَكٌ مُقَرَّبٌ، أو نَبِی مُرسَلٌ، أو عَبدٌ امتَحَنَ اللّه‏ُ قَلبَهُ لِلإِیمانِ. ثُمَّ قالَ: یا أبا حَمزَةَ! أ لَستَ تَعلَمُ فِی المَلائِكَةِ مُقَرَّبینَ و غَیرَ مُقَرَّبینَ، و فِی النَّبِیینَ مُرسَلینَ و غَیرَ مُرسَلینَ، و فِی المُؤمِنینَ مُمتَحَنینَ و غَیرَ مُمتَحَنینَ؟ قُلتُ: بَلی. قالَ: ألا تَری إلی صِفَةِ أمرِنا؟ إنَّ اللّه‏َ اختارَ لَهُ مِنَ المَلائِكَةِ مُقَرَّبینَ، و مِنَ النَّبِیینَ مُرسَلینَ، و مِنَ المُؤمِنینَ مُمتَحَنینَ؛ ۲

حدیث ما سخت و دشوار است و جز پیامبری فرستاده شده و فرشته‏ای مقرب یا بنده‏ای كه خداوند قلبش را به ایمان آزموده باشد، آن را تحمّل نمی‏كند.

۰.ای ابا حمزه، آیا نمی‏دانی كه فرشتگان، مقرب و غیر مقرّب دارند و پیامبران علیهم السلام نیز برخی (به سوی مردم) فرستاده شده و برخی فرستاده نشده‏اند و مؤمنان هم، امتحان داده و امتحان نداده دارند؟ گفتم: چرا. فرمود: آیا به ویژگی امر ما نمی‏نگری؟ خداوند برای آن، از میان فرشتگان، مقرّبان و از میان پیامبران، فرستاده شدگان و از مؤمنان، امتحان دادگان را برگزید.

روایت دیگری نیز در دست است که افزون بر اثبات اتحاد «حدیث» و «امر» و قرینه خارجی بودن، به گونه‏ای قرینه داخلی نیز به شمار می‌آید. این معنا در روایت زیر آمده که تحمل حدیث اهل‏بیت علیهم السلام را با قیام مهدی علیه السلام گره زده است. متن آن، به نقل صفار، با سندش از امام باقر علیه السلام چنین است:

۰.حَدِیثُنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا یحْتَمِلُهُ إِلَّا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِی مُرْسَلٌ أَوْ مُؤْمِنٌ مُمْتَحَنٌ أَوْ مَدِینَةٌ حَصِینَةٌ، فَإِذَا وَقَعَ أَمْرُنَا وَ جَاءَ مَهْدِینَا كَانَ الرَّجُلُ مِنْ شِیعَتِنَا أَجْرَی مِنْ لَیثٍ وَ أَمْضَی مِنْ سِنَانٍ یطَأُ عَدُوَّنَا بِرِجْلَیهِ وَ یضْرِبُهُ بِكَفَّیهِ، وَ ذَلِكَ عِنْدَ نُزُولِ رَحْمَةِ اللَّهِ وَ فَرَجِهِ عَلَی الْعِبَادِ.۳

برای نشان دادن این قرینه داخلی، به ارتباط میان صدر حدیث و ذیل آن توجه می‌دهیم.

1.. بصائر الدرجات، ج۱، ص۲۵، ح۱۹.

2.. همان، ج۱، ص۲۸، ح۹.

3.. همان، ج۱، ص۲۴، ح۱۷.

صفحه از 19