[إِمَاماً] مُفْتَرَضَ الطَّاعَةِ عَلَینَا وَ عَلَی جَمِیعِ الْمُسْلِمِینَ، فَوَ اللَّهِ مَا ادَّعَاهَا أَبِی عَلِی بْنُ الْحُسَینِ فِی طُولِ مَا صَحِبْتُهُ حَتَّی قَبَضَهُ اللَّهُ إِلَیهِ، وَ مَا ادَّعَاهَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِی فِیمَا صَحِبْتُهُ مِنَ الدُّنْیا حَتَّی قَبَضَهُ اللَّهُ إِلَیهِ، فَمَا ادَّعَاهَا ابْنُ أَخِی مِنْ بَعْدِهِ لَا وَ اللَّهِ وَ لَكِنَّكُمْ قَوْمٌ تَكْذِبُونَ، فَالْإِمَامُ یا أَبَا هَاشِمٍ مِنَّا الْمُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ عَلَینَا وَ عَلَی جَمِیعِ الْمُسْلِمِینَ الْخَارِجُ بِسَیفِهِ الدَّاعِی إِلَی كِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّةِ نَبِیهِ الظَّاهِرُ عَلَی ذَلِكَ الْجَارِیةُ أَحْكَامُهُ، فَأَمَّا أَنْ یكُونَ إِمَامٌ مُفْتَرَضُ الطَّاعَةِ عَلَینَا وَ عَلَی جَمِیعِ الْمُسْلِمِینَ مُتَّكِئٌ فَرْشَهُ [فِرَاشَهُ] مُرْجِئٌ عَلَی حُجَّتِهِ مُغْلِقٌ عَنْهُ أَبْوَابَهُ یجْرِی عَلَیهِ أَحْكَامُ الظَّلَمَةِ فَإِنَّا لَا نَعْرِفُ هَذَا یا أَبَا هَاشِم.۱
مجموعه دیگری که نشان از وجه تمایز فکری کتاب تفسیر فرات با مصادر امامیه دارد، اخباری است که در تأویل فقرات مندرج در آیه 32 سوره فاطر۲ نقل شده است، هر چند این مضمون در تفسیر فرات با حذف اسناد آمده،۳ اما مشابه آن را حاکم حسکانی با واسطه عمرو بن خالد۴ از ابو حمزه‌ثمالی از امام سجاد علیه السلام نقل کرده است. مطابق این نقل، دو نفر از اهل عراق بر امام سجاد علیه السلام وارد میشوند و از تأویل آیه فوق الذکر میپرسند. امام علیه السلام اولاً از آن‌چه اهل عراق در این باب میگویند، سؤال میکند. آن دو نفر پاسخ میدهند که اهل عراق میگویند این آیه در باره امت محمد صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده است. امام میگوید: اگر چنین باشد [مطابق با مدلول آیه]، باید کل امت محمد صلی الله علیه و آله و سلم در بهشت باشند! پس از این جواب، ابو حمزه ثمالی خود از امام علیه السلام میپرسد: ای پسر رسول خدا، این آیه در باره چه گروهی نازل شده است؟ و امام با سه بار تأکید، چنین پاسخ می‌دهد:
۰.فقال: نزلت والله فینا أهل البیت.
آن‌چه برای بحث حاضر مهم است، تأویل بخش آخر آیه در نقل ابو خالد است که امام
1.. همان، ص۴۷۴ و ۴۷۵.
2.. ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتابَ الَّذینَ اصْطَفَینا مِنْ عِبادِنا فَمِنْهُمْ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَیراتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبیر* جَنَّاتُ عَدْنٍ یدْخُلُونَها یحَلَّوْنَ فیها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِباسُهُمْ فیها حَریرٌ* وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَكُورٌ* الَّذی أَحَلَّنا دارَ الْمُقامَةِ مِنْ فَضْلِهِ لا یمَسُّنا فیها نَصَبٌ وَ لا یمَسُّنا فیها لُغُوبٌ (سوره فاطر، آیه ۳۲ - ۳۵).
3.. «قَالَ: حَدَّثَنَا فُرَاتُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ الْكُوفِی مُعَنْعَناً، عَنْ أَبِی الْجَارُودِ، قَالَ: سَأَلْتُ زَیدَ بْنَ عَلِی( عَنْ هَذِهِ الْآیةِ: «ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتابَ الَّذِینَ اصْطَفَینا مِنْ عِبادِنا فَمِنْهُمْ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَیراتِ بِإِذْنِ اللَّهِ»، قَالَ: الظَّالِمُ لِنَفْسِهِ فِیهِ مَا فِی النَّاسِ وَ الْمُقْتَصِدُ الْمُتَعَبِّدُ الْجَالِسُ وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَیراتِ الشَّاهِرُ سَیفَه» (تفسیر فرات الکوفی، ص۳۴۷).
4.. سند خبر وی بدین ترتیب است: «حدثونا عن أبی بكر محمد بن الحسین بن صالح السبیعی قال: حدثنی الحسین بن إبراهیم بن الحسن الجصاص (قال) أخبرنا الحسین بن الحكم حدثنا عمرو بن خالد أبو حفص الأعشی، عن أبی حمزة الثمالی، عن علی بن الحسین» (شواهد التنزیل، ج۲، ص۱۵۵).
