ب) معنای اصطلاحی تحریف
تحریف در اصطلاح، در معانی مختلفی به کار رفته است. هیچ یک از آنها بیارتباط با معنای لغوی تحریف نیست. در اینجا به برخی از آنها که مهمتر به نظر میرسند، اشاره میکنیم.
1. تحریف معنوی
یعنی تفسیر و بیانی به آیه نسبت داده شود؛ در حالی که مقصود خداوند از آیه آن تفسیر نبوده است.۱ روایات بسیاری _که در نهی از تفسیر به رأی وارد شده _ناظر به همین معنا است.
2. اختلاف قراءات
قرآن با یک قراءت نازل شده و اختلاف در قرائتها از طرف قرّاء صورت گرفته است. این مطلب در برخی احادیث نیز آمده است؛ مانند حدیثی از امام باقر علیه السلام که فرمود:
۰.انّ القرآن واحد نزل من عند واحد، و لکنّ الاختلاف یجیء مِن قِبَلِ الرواة۲.۳
3. زیاد شدن چیزی به قرآن نازل
آیات تحدی این گونه تحریف را ردّ میکند؛ علاوه بر این که تمامی فرقههای مسلمانان بر نفی چنین تحریفی اتفاق نظر دارند.۴
4. کم شدن چیزی از قرآن نازل
آنچه مورد اختلاف است، وقوع همین معنا از تحریف است. در جامعه شیعی هیچ گاه قول به تحریف قرآن به عنوان یک تفکّر رایج نبوده و نیست و علما و بزرگان شیعه همواره این نظریه را باطل دانستهاند.۵
ج) مردود بودن تحریف قرآن نزد شیعه
در ردّ نظریه تحریف به نقصان میتوان به اموری استدلال کرد. در این جا به فهرست آنها اشاره میشود:۶
1.. ر.ک: المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۳۶۴.
2.. الکافی، ج۲، ص۶۳۰، ح۱۲.
3.. جهت ملاحظه بحث اختلاف قراءات، ر.ک: البیان، ص۱۲۲ - ۱۹۳ و نیز «اختلاف قرائت یا تحریف قرآن»، مرتضی کریمینیا، فصلنامه علوم حدیث، ش۴۰.
4.. ر.ک: البیان فی تفسیر القرآن، ص ۲۰۰.
5.. ر.ک: همان، ص۲۰۰ - ۲۰۶.
6.. برای مطالعه بیشتر ر.ک: آثار کنگرۀ بین المللی ثقة الاسلام کلینی رحمة الله، ج۵، ص۷۳، مقاله «صیانت قرآن از تحریف در احادیث الکافی».