اعتبار سنجی روايات فتنه بودن زنان - صفحه 107

دارد؛ چهار حدیث در مصادر روایی شیعه از معصومان و شش حدیث در منابع حدیثی اهل سنت از رسول خدا صلی الله علیه وآله و صحابه، بر مبنای حجیت قول صحابه از نگاه اهل سنّت، گزارش شده است. این روایات در مجموع، به دو گونه کلی قابل تقسیم هستند: گونه نخست، روایاتی هستند که به صراحت فتنه بودن را به زنان نسبت داده‌اند؛ گونه دوم، دوستی زنان را چالشی فراروی تعالی مردان و در شمار فتنه‌های دیگری چون دوست داشتن دنیا، ریاست، کفر و ... بیان کرده‌اند که از هم‌نشینی با دیگر فتنه‌ها، فتنه بودن زن نیز از این روایات قابل استنباط است. روش گردآوری روایات مذکور جست و جوی از طریق کلید واژه فتنه، ترکیب اضافی «فتنه زنان» و روش مفهومی بوده که در محدوده منابع روایی موجود و نشر یافته بر اساس سیر تاریخی مصادر روایی فریقین انجام شده است.۱

1. رسول خدا صلی الله علیه وآله :

زمانه‌ای را ترک می‌کنم که در آن فتنه‌ای زیان‌آورتر از زنان برای مردان نیست.۲

2. امام علی علیه السلام :

فتنه سه نوع است: (اولین آن) دوستی زنان است که شمشیر شیطان است ...۳

3. امام صادق علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل می‌کنند:

اموری که با آنها برای اولین بار معصیت خداوند انجام شد، شش چیز است: دوستی دنیا، دوستی ریاست، دوستی غذا، دوستی زنان، دوستی خواب و دوستی آسایش.۴

1.. متن عربی و مصادر روایات بر اساس ترتیب تاریخی در پانوشت‌ها به تفصیل گزارش شده است.

2.. این روایت در میان روایات شیعه و اهل سنت مشترک است: عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه وآله قَالَ: «مَا تَرَکتُ بَعْدِی فِتْنَةً أَضَرَّ عَلَی‏ الرِّجَالِ‏ مِنَ النِّسَاءِ» (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏۱۴، ص۳۰۶، ح۱۶۷۹۲؛ جامع أحادیث الشیعة، ص۵۴۴، ح۳۷۲۱۷؛ المصنف (الصنعانی)، ج۱۱، ص۳۰۵، ح۲۰۶۰۸؛ مسند الحمیدی، ج۱، ص۲۴۹ و ۲۵۰، ح۵۴۶؛ المصنف،ابن ابی شیبه، ج۳، ص۴۵۸، ح۸ و ج۸، ص۶۱۸، ح۱۷۴؛ مسند الإمام أحمد بن حنبل، ج۵، ص۲۴۹، ح۲۱۸۸۸؛ صحیح البخاری، ج۳، ص۱۸۳۳، ح۴۸۰۸؛ صحیح مسلم، ص۱۰۹۵، ح۲۷۴۰؛ جامع الترمذی، ص۶۲۷، ح۲۷۸۰؛ السنن الکبری (النسائی)، ج۵، ص۳۶۴، ح۹۱۵۳؛ مسند أبی یعلی، ج۱، ص۴۰۳، ح۱۲۹۴؛ الإحسان فی تقریب صحیح ابن حبان، ص۱۵۸۷، ح۵۹۶۷). در برخی از منابع متن «ما أخاف علی نفسی فتنة هی أشد علی من النساء» از علی بن زید نیز گزارش شده است که در اواخر عمر خود، وقتی بینایی یک چشمش را از دست داده بود، این سخن را گفته است (رک: غریب الحدیث، ابن قتیبه دینوری، ج۲، ص۲۳۱.

3.. قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام : «الْفِتَنُ ثَلَاثٌ حُبُ‏ النِّسَاءِ وَ هُوَ سَیْفُ الشَّیْطَانِ ...» (الخصال، ج‏۱، ص۱۱۳، ح۹۱؛ جامع الأخبار، ص۱۵۳).

4.. أَبِی عَبْدِ اللهِ علیه السلام قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وآله :‏ إِنَّ أَوَّلَ مَا عُصِیَ اللهُ بِهِ سِتٌّ: حُبُّ الدُّنْیَا، وَ حُبُّ الرِّئَاسَةِ، وَ حُبُّ الطَّعَامِ، وَ حُبُ‏ النِّسَاءِ، وَ حُبُّ النَّوْمِ، وَ حُبُّ الرَّاحَةِ» (المحاسن، ج‏۱، ص۲۹۵، ح۴۵۹؛ الکافی، ج‏۲، ص۲۸۹، ح۳؛ الخصال، ج‏۱، ص۳۳۰، ح۲۷). روایت نبوی: «إنی لأری الفتن خلال بیوتكم كمواقع القطر» در وجه شهوت‌گرایی و لذت طلبی هم مضمون این روایت می‌تواند باشد که یکی از وجوه افراط در شهوت همان زن بارگی است (ر.ک: غریب الحدیث، حربی، ج۳، ص۹۳۰).

صفحه از 132