معناشناسي روايات صعب و مستصعب - صفحه 117

در اين جا حضرت مي‌فرمايد: «عرض امرکم هذا علي الملائکة» امرکم، اشاره به همان تشيع و اعتقاد به کمالات معصومان دارد، نه اشاره به کلام و حديث صادر شده از جانب آن‌ها؛ زيرا در ادامه نيز مي‌فرمايد که آن‌ها اقرار به آن نکردند، که دو باره صحبت از اقرار و اعتقاد به آن امر است، نه فهم معاني کلمات صادر شده از آن‌ها.

نتيجه

روشن شد كه در احاديثي كه عبارت «انّ أمرنا، صعب مستصعب» وارد شده است:
اوّلاً: مقتضي حمل اين روايات بر احاديث و كلام حضرات وجود ندارد؛ زيرا عبارت «احاديثنا» وارد نشده است بلكه «امرنا» ذكر شده است.
ثانياً: قرائن متعدّد متّصل و منفصل (چنان كه ذكر شد) نشان از آن مي‌دهد كه مراد اين روايات، بحث ولايت و حجّت بودن حضرات بر خلائق و اقرار به كمالات و فضايل و جايگاهي است كه خداوند براي آن‌ها قرار داده است.
بنا بر اين، در مورد اين دسته از روايات كه عبارت «انّ أمرنا، صعب مستصعب» را بيان مي‌كنند، كلام گروه اوّل از شارحان كه در اين مقاله مطرح شد، موضوعيت ندارد. امّا معاني مطرح شده توسّط گروه دوم يا سوم، قابليت تطبيق بر اين احاديث را دارد.

روايات با عبارت «انّ أحاديثنا، صعب مستصعب»

متن اين روايت در الکافي بدين شرح است:
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَي، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْـحسَيْنِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ، عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ، عَنْ جَابِرٍ قَالَ قَالَ: أَبُو جَعْفَرٍ عليه السلام قَالَ رَسُولُ الله صلي الله عليه و آله: «إِنَّ حَدِيثَ آلِ مُحَمَّدٍ، صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ، لَا يُؤْمِنُ بِهِ إِلَّا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِيٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ امْتَحَنَ الله قَلْبَهُ لِلْإِيمَانِ». فَمَا وَرَدَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَدِيثِ آلِ مُحَمَّدٍ صلي الله عليه و آله، فَلَانَتْ لَهُ قُلُوبُكُمْ وَ عَرَفْتُمُوهُ، فَاقْبَلُوهُ. وَ مَا اشْمَأَزَّتْ مِنْهُ قُلُوبُكُمْ وَ أَنْكَرْتُمُوهُ، فَرُدُّوهُ إِلَي الله وَ إِلَي الرَّسُولِ وَ إِلَي الْعَالِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ. وَ إِنَّـمَا الْهَالِكُ، أَنْ يُحَدِّثَ أَحَدُكُمْ بِشَيْ ءٍ مِنْهُ لَا يَحْتَمِلُهُ فَيَقُولَ: وَ الله، مَا كَانَ هَذَا وَ الله مَا كَانَ هَذَا. وَ الْإِنْكَارُ هُوَ الْكُفْرُ ( الكافي، ج 1، ص 401).
در اين روايت، به ظاهر هر سه معناي مطرح شده قابليت تطبيق را دارد، ولي براي فهم دقيق‌تر بايد به نقل‌هاي ديگر اين روايت مراجعه شود.
در روايت ديگري در الکافي آمده است:
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ الْبَرْقِيِّ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ أَوْ غَيْرِهِ، رَفَعَهُ إِلَي أَبِي عَبْدِ الله عليه السلام قَالَ: «إِنَّ حَدِيثَنَا، صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ، لَا يَحْتَمِلُهُ إِلَّا صُدُورٌ مُنِيرَةٌ أَوْ قُلُوبٌ

صفحه از 127