کتابشناسی باشد، با کمک برخی شواهد دیگر میتوان استنباط نمود که حدیث مورد نظر از «نسخه» آن راوی نقل شده است.
احادیث برجای مانده از برخی نسخهها
در منابع حدیثی، احادیث پراکندهای از نسخهنگاران نقل شده است، اما اعتماد به این که حدیث نقل شده از «نسخه» منسوب به آن راوی بوده، دشوار مینماید. خوشبختانه جست و جو در منابع حدیثی برای یافتن احادیثی که از کتابهای موسوم به «نسخه»، برگرفته شده باشد، نتایج اطمینان بخشی را در بر داشته است؛ نمونههای زیر از جمله این موارد است:
الف. نمونه روایات نسخه عبد الله بن محمد بن علی بن عباس تمیمی رازی
به گزارش نجاشی، عبد الله بن محمد تمیمی نسخهای از امام رضا علیه السلام گرد آورده که به واسطه فرزندش، حسن بن عبد الله روایت شده است. راویِ پس از فرزند نیز محمد بن عمر جعابی است.۱ از این راوی گاه با عنوان محمد بن عمر حافظ بغدادی یاد شده است.
نمونههای زیر از همین طریق در آثار حدیثی شیخ صدوق، گزارش شده است که نشان میدهد در نقل همه آنها از همین منبع استفاده شده است.
1. حدثنا محمد بن عمر الحافظ البغدادی، قال: حدثنی أبو محمد الحسن بن عبد الله بن محمد بن علی بن العباس التمیمی الرازی، قال: حدثنی أبی، قال: حدثنی سیدی علی بن موسی الرضا، قال: حدثنی أبی موسی بن جعفر، قال: حدثنی أبی جعفر بن محمد، قال: حدثنی أبی محمد بن علی، قال: حدثنی أبی علی بن الحسین، قال: حدثنی أبی الحسین بن علی، قال: حدثنی أبی علی بن أبی طالب علیه السلام ، قال: قال رسول الله صلی الله علیه وآله : خلقت أنا و علی من نور واحد.2
2. حدثنا القاضی محمد بن عمر بن محمد بن سالم بن البراء الحافظ البغدادی _ رضی الله عنه _ ، قال: حدثنا الحسن بن عبد الله بن محمد بن علی بن العباس الرازی، قال: حدثنی أبی، قال: حدثنی سیدی علی بن موسی الرضا، عن أبیه، عن جعفر بن محمد، عن أبیه، عن علی بن الحسین، عن أبیه الحسین بن علی، عن علی علیهم السلام قال: قال النبی صلی الله علیه وآله : الجنة تشتاق إلیک و إلی عمار و إلی سلمان و
1.. همان، ص۲۲۸، ش۶۰۳.
2.. الأمالی (الصدوق)، ص۳۰۷، ح۳۵۱.