تعدیل‌کننده‌‏های واکنش در خوشایند ــــ ناخوشایند بر اساس احادیث - صفحه 57

ترک دنیا و لذا در روایات تأکید شده که زهد به معنای حرام کردن حلال دنیا و ترک مال۱ و پوشیدن لباس‏های خشن و خوردن غذا‏های خشک۲ نیست. زهد به معنای دلبسته نبودن است. همین معنا در روایات هم مورد توجه قرار گرفته و لذا زهد و رغبت در برابر هم به کار رفته‏اند.۳

اگر زهد یا بی‏رغبتی به دنیا در فرد به وجود آید، نه دچار حسرت در ناخوشایندی‌‏ها می‌گردد و نه دچار مستی در خوشایندی‌‏ها. این بدان جهت است که فرد زاهد «وابسته» نبوده و از قید و بند دنیا «آزاد» است، از این رو در کش و قوس زندگی دچار نوسانات روانی سخت نمی‌گردد و به همین جهت، راحت زندگی می‌کند. در قرآن کریم از این حالت روانی مثبت، با عبارت «لکَیْلاَ تَأْسَوْاْ عَلی مَا فَاتَکُمْ وَ لاَ تَفْرَحُواْ بِمَا ءَاتَاکُمْ وَ اللهُ لاَ یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ»۴یاد شده و در روایات آن را محصول زهد دانسته‏اند. در روایات تصریح شده که زهد و بی‌رغبتی به دنیا موجب می‌شود که نه مصیبت‌‏ها و گرفتاری‌‏ها او را دچار حسرت و افسوس سازد، و نه نعمت‌‏ها و بهره‌‏های دنیوی او را دچار فرح و بدمستی

1. . رسول الله صلی الله علیه و آله : «لَیسَ الزُّهدُ فِی الدُّنیا تَحریمَ الحَلالِ، و لا إضاعَةَ المالِ، و لکِنَّ الزُّهدَ فِی الدُّنیا الرِّضا بِالقَضاءِ، وَ الصَّبرُ عَلَی المَصائِبِ، وَ الیأسُ عَنِ النّاسِ».

2. . عنه: «لَیسَ الزُّهدُ فِی الدُّنیا لُبسَ الخَشِنِ و أکلَ الجَشِبِ، و لکِنَّ الزُّهدَ فِی الدُّنیا قَصرُ الأَمَلِ» (همان، ح۸۵۱).

3. . الأمام علی علیه السلام : «زُهدُکَ فی راغِبٍ فیکَ نُقصانُ حَظٍّ، ورَغبَتُکَ فی زاهِدٍ فیکَ ذُلُّ نَفسٍ».

4.. سوره حدید، آیه ٢٣.

صفحه از 66