تعدیل‌کننده‌‏های واکنش در خوشایند ــــ ناخوشایند بر اساس احادیث - صفحه 58

سازد.۱ همچنینامام علی علیه السلام می‌فرماید که زاهد در برابر مال حرام صبور است و به خاطر نعمت‌‏های خدا شکور؛۲ لذا به پیامد منفی دارایی مبتلا نمی‌شود. از منظری دیگر، یکی از سختی‌‏های مؤمن در دنیا، انزوا و فقدان عزت اجتماعی در میان دنیاداران است. وجود زهد سبب می‌شود که مؤمن از خواری خود در دنیا بی‌تابی نمی‌کند و به دنیاپرستان و عزّت دنیا، اهمیّتی نمی‏دهد.۳ همچنین، در طرف مقابل، تصریح شده کسی که رغبت به آخرت و معنویت داشته باشد، باکی ندارد که چگونه روزگار را می‌گذراند، در خوشی یا ناخوشی.۴ زهد، نه تنها موجب کنترل واکنش‌‏های منفی می‌گردد، بلکه پس از آن موجب واکنش مثبت نیز می‌گردد. به همین جهت، زاهد اگر در هر نوع گرفتاری باشد، سپاس‌گزار است و اگر در رفاه باشد، شکرگزار.۵

بنا بر این، زهد حالتی را برای فرد به وجود می‌آورد که او را از نوسانات و تغییرات زندگی دنیا آزاد کرده و در سطحی فراتر قرار می‌دهد و لذا این تغییرات مادی موجب تغییرات و نوسانات شدید روحی و روانی در وی نمی‌گردد و به همین جهت سلامت روان انسان به

1. . امام علی علیه السلام در این باره می‌فرماید: «الزُّهدُ کُلُّهُ بَینَ کَلِمَتَینِ مِنَ القُرآن، قالَ اللهُ سُبحانَه: لِکَیْلاَ ݢݢݢݢݢتَأْسَوْاْ عَلَی مَا فَاتَکُمْ وَ لاَ تَفْرَحُواْ بِمَا ءَاتَاکُمْ، و مَن لَم یَأسَ عَلَی الماضی و لَم یَفرَح بِالآتی فَقَد أخَذَ الزُّهدَ بِطَرَفَیهِ»
(نهج البلاغه، حکمت ۴٣٩؛ مشکاةالانوار، ص٢٠٧، ح۵۶٣؛ روضة الواعظین، ص۴٧۵).

2. . «الزّاهِدُ فِی الدُّنیا مَن لَم یَغلِبِ الحَرامُ صَبرَهُ، و لَم یَشغَلِ الحَلالُ شُکرَه» (دنیا و آخرت از نگاه قرآن و حدیث، ج۲، ص۴۶، ح۸۱۵).

3. . رسول خدا صلی الله علیه و آله : «یا أبا ذَرٍّ! إنَّ المُؤمِنَ لَم یَجزَع مِن ذُلِّ الدُّنیا، و لَم یُبَل مِن أهلها و عِزِّ‏ها» (همان، ص۵۰، ح۲۸۸).

4. . رسول خدا صلی الله علیه و آلهمی‌فرماید: «افضل الناس من عشق العبادة فعانقها و أحبها بقلبه و باشر‏ها بجسده و تفرغ لها، فهو لا یبالی علی ما أصبح من الدنیا علی عسر ام علی یسر» (الکافی، ج۲، ص۸۳، ح۳).

5. . امام علی علیه السلام : «إن أمسی عَلی عُسرٍ حَمِدَ اللهَ، وإن أصبَحَ عَلی یُسرٍ شَکَرَ الله، فَهُوَ الزّاهِدُ» (همان، ص۵۴، ح۸۳۵).

صفحه از 66