مخاطره نمی‌افتد. نتیجه این وضعیت دست یافتن به آسایش۱ و کاستن از فشارهای روانی است.۲
3. تنظیم اسناد
اِسناد (نسبت) دادن یعنی تعیین این که منشأ امور، چه کسی است و چه کسی هدایت و برنامهریزی کارها را در دست دارد. از علل مشترک و مهم واکنش منفی در هر دو موقعیت خوشایند و ناخوشایند، غیر منتظره دانستن و تصادفی پنداشتن خوشایند و ناخوشایند زندگی است. سخن امام علی علیه السلام در توصیف همین حالت یاد شده انسان است:
آدمی گاه، از رسیدن به چیزی شادمان میشود که حتماً به او میرسیده است، و از نرسیدن به چیزی ناراحت میشود که هرگز به آن دست نمییافت.۳
اما واقعیّت، این است که همه چیز بر اساس تقدیر الهی رقم میخورد. تلخ و شیرین زندگی، تحت برنامه‌ای منّظم، هدفمند و حکیمانه قرار دارد. اگر انسان، زندگی را به جای اینکه یک‌پارچه شیرین بخواهد و یا یک‌پارچه تلخ ببیند، تحت برنامه‌ای هوشمند و حکمیانه بداند، واکنش متفاوتی به خوشایند و ناخوشایند زندگی ابراز می‌کند؛ دیگر نه از آن سرمستیها خبری خواهد بود و نه از آن بیتابیهای طاقتفرسا و مأیوسکننده. قرآن کریم در این باره تصریح می‌کند:
«مَا أَصَابَ مِن مُّصِیبَةٍ فی الْأَرْضِ وَ لَا فی أَنفُسِكُمْ إِلَّا فی كِتَابٍ مِّن قَبْلِ أَن نَّبرَْأَها إِنَّ ذَالِكَ عَلی اللهِ یَسِیرٌ * لِّكَیْلَا تَأْسَوْاْ عَلی مَا فَاتَكُمْ وَ لَا تَفْرَحُواْ بِمَا ءَاتَئكُمْ وَ اللهُ لَا یحُِبُّ كلَُّ مخُْتَالٍ فَخُورٍ».۴
حکمت و فایده دانستن این که حوادث دنیا مکتوب و مقدرند، این است که انسان در از دست دادن، اندوه نخورد و در به دست آوردن، شادی نکند. مرحوم علامه طباطبایی با تکیه بر آیه دوم، در این باره می‌گوید:
1. . رسول اللهصلی الله علیه و آله صلی الله علیه و آله : «الزُّهدُ فِی الدُّنیا یریحُ القَلبَ وَ البَدَنَ» (دنیا و آخرت از نگاه قرآن و حدیث، ج۲، ص۱۰۸، ح۹۵۴ و ح۹۵۵– ۹۵۹).
2. . رسول الله صلی الله علیه و آله صلی الله علیه و آله : «مَن زَهِدَ فِی الدُّنیا هانَت عَلَیهِ المُصیباتُ» (همان، ج۲، ص۱۱۴، ح۹۷۶و ح۹۷۷ و ۹۷۸).
3.. نهج البلاغه، نامه ۲۲۹۵؛ تحف العقول، ص۲۰۰؛ ر. ک: الکافی، ج۸، ص۲۴۰، ح۳۲۷.
4.. سوره حدید، آیه ۲۲ و ۲۳.
