این جمله بیانگر علت مطلبی است که در آیه قبل بود. البته اشتباه نشود که در آیه قبل دو چیز بود: یکی خبری که خدا میداد از نوشتن حوادث قبل از وقوع آن، و یکی هم خود حوادث، و آیه مورد بحث بیانگر خبر دادن خدا است، نه خود حوادث و معنایش این است که: این که ما به شما خبر میدهیم که حوادث را قبل از این که حادث شود نوشتهایم، برای این خبر میدهیم که از این به بعد دیگر به خاطر نعمتی که از دستتان میرود، اندوه مخورید، و به خاطر نعمتی که خدا به شما میدهد، خوشحالی مکنید؛ برای این که انسان اگر یقین کند که آنچه فوت شده باید میشد، و ممکن نبود که فوت نشود، و آنچه عایدش شد، باید میشد و ممکن نبود که نشود، ودیعهای است که خدا به او سپرده، چنین کسی نه در هنگام فوت نعمت خیلی غصه میخورد، و نه در هنگام فرج و آمدن نعمت، شاد میشود.۱
منطق اهل بیت علیهم السلام نیز همین بوده است. وقتی کاروان اسرای کربلا به شام و به دربار یزید رسید، یزید به امام سجاد علیه السلام رو کرد و با خواندن آیه «ما أصابکم من مصیبة فبما کسبت أیدیکم»۲ خواست بگوید که این حادثه کیفر اعمال خودتان بوده است. امام سجاد علیه السلام در پاسخ وی آیه «مَآ أَصَابَ مِن مُّصِیبَةٍ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی أَنفُسِکُمْ إِلَّا فِی کِتَبٍ مِّن قَبْلِ أَن نَّبْرَأَها إِنَّ ذَلِکَ عَلَی اللهِ یسِیرٌ * لِّکَیلَا تَأْسَوْاْ عَلَی مَا فَاتَکُمْ وَ لَا تَفْرَحُواْ بِمَآ ءاتاکُمْ»را خواندند و با استناد به این آیه فرمودند:
فنحن الذین لا نأسوا علی ما فاتنا من أمر الدنیا و لا نفرح بما اوتینا؛
پس ما کسانی هستیم که بر آنچه از دنیا از دست دادهایم، افسوس نمیخوریم و به خاطر آنچه به دست میآوریم، سرمست نمیشویم.۳
فاطمه صغری نیز در کوفه و در دربار شخص جلاد و خونآشامی همچون عبید الله بن زیاد به همین آیه و اصل استناد میکند.۴ وقتی مسلمانان صدر اسلام دچار بحران میشدند، منافقان شاد و خوشحال به آنان طعنه میزدند. خداوند متعال برای
1.. ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۲۹۴.
2.. سوره شوری ، آیه ۳۰.
3.. تفسیر القمی، ج۲، ص۲۷۷؛ بحارا لانوار، ج۴۵، ص۱۶۸.
4. . «فلا تدعونکم أنفسکم الی الجذل بما أصبتم من دمائنا و نالت أیدیکم من أموالنا، فإن ما أصابنا من المصائب الجلیلة و الرزایا العظیمة فی کتاب من قبل أن نبرأها ان ذلک علی الله یسیر، لکیلا تأسوا علی ما فاتکم و لا تفرحوا بما آتاکم و الله لا یحب کل مختال فخور» (اللهوف علی قتلی الطفوف، ص۱۹۵).