مفهوم عقل و حدود کارآیی آن در دو شرح «الکافی»
فاضله میرغفوریان۱
چکیده
یکی از مسائل مورد توجه شارحان روایات الکافی تعریف عقل و حدودکارآیی آن است. این توجه به دلیل وجود روایات اهل بیت علیهم السلام در اصول الکافی است.
این مقاله در دو بخش تنظیم شده است: بخش اول، شامل تعریف عقل از نگاه ملاصالح مازندرانی و علامه مجلسی است. ملاصالح دارای تمایلات فلسفی بوده و بنا بر این، تعریف وی از عقل کاملاً متأثر از نگاه فلسفی وی است؛ اما علامه مجلسی به دلیل نگاه منتقدانه به فلسفه و تفکرات فلسفی، تعریفی کاملاً متمایز از ملاصالح دارد.
در بخش دوم، محدوده کارآیی عقل و نقش آن در معرفت بررسی شده است. ملاصالح به پیروی از اخباریان و فلاسفهای چون میرداماد به موهبی و فطری بودن معرفت باور دارد و عقل را در این حوزه ناکارآمد معرفی میکند. علامه مجلسی نظر صریحی در این موضوع نمیدهد، اما با توجه به شواهد موجود در شرحش میتوان به این نتیجه رسید که وی معرفت را نظری و اکتسابی میداند.
کلید واژهها: عقل، معرفت، ملاصالح مازندرانی، علامه مجلسی.
درآمد
یکی از نعمتهای بزرگ الهیِ در اختیار انسان نعمت عقل است. خداوند متعال وجود این نعمت را در آیات بسیاری از قرآن کریم به انسان یادآوری کرده و او را به بهرهبرداری هر چه بیشتر از آن تشویق میفرماید.
1.. عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام پردیس خواهران.