شبهه فوق در گرو بررسی دو مسأله است.
یک. نافرمانی خاندان و یاران ائمه علیهم السلام از پذیرش امامت، با صدور و یا عدم صدور نصوص امامت چه رابطهای دارد؟
دو. در صورت پذیرش نصوص امامت، چرا خاندان و یاران پیامبر و جانشینان آن حضرت از پذیرش امامت امام زمانشان سرباز زدند؟
یک. بررسی ارتباط نافرمانی خاندان و یاران ائمه علیهم السلام از پذیرش امامت، با صدور نصوص امامت
بر اساس آیات۱ و روایات۲ خلقت انسان برای آزمودن اوست. او پای در این جهان نهاده تا در دو راهیهای بسیاری که در زندگی با آن رو به رو میشود، در مسیری گام گذارد که خداوند به آن فرمان داده است. او آمده تا پلههای ترقی و کمال را با اطاعت از دستورات خداوند یک به یک طی کند و خود را به کمال نهایی برساند.
گذر هزاران ساله تاریخ نشان میدهد که در آزمونگاه بزرگ الهی بسیاری از انسانها از دستورات خداوند _ که توسط پیامبران و اوصیای آنان ارسال شده بود _ سرپیچی کردند و امر تبلیغ را با نافرمانی خود، با دشواریهای فراوانی رو به رو ساختند. تاریخ روشن و رسا به ما میگوید که حضور در هیچ یک از طبقات جامعه، اعم از فقیر و غنی پادشاه و رعیت و حتی خاندان و نزدیکان پیامبران و اوصیای آنان باعث مصونیت از انحراف نمیشود.
بسیار کسانی بودند که در خانه پیامبر رشد کردند و سایه به سایه او حرکت نمودند، اما در لغزشگاههای امتحان الهی لغزیدند و از آرمان پیامبر فرسنگها فاصله گرفتند.۳ در مقابل نیز کسان دیگری بودند که هیچ گاه پیامبر را ندیدند، اما با آرمان او سینه به سینه حرکت کردند.۴ بنا بر این، تردیدی نیست که میان فرمان پیامبر و ائمه علیهم السلام و اجرای آن از سوی نزدیکان آنان هیچ ملازمهای وجود ندارد؛ افزون بر آن که عدم پذیرش امامت از سوی برخی نزدیکان اهل بیت دلایل متعددی میتواند داشته باشد که یکی از آنها عدم وجود نصوص امامت است. حال، آن که گزارشهای متواتر روایی در
1.. ر.ک : سوره ملک، آیه ۲؛ سوره انعام، آیه۱۶۵.
2.. ر.ک: نهج البلاغة، خطبه ۱۱۴؛ التوحید، ص۳۲۱، ح۶؛ انسان شناسی از منظر قرآن و حدیث، ص۱۲۱.
3.. همسر و فرزند نوح، همسر لوط و برخی از اقوام پیامبر مانند ابو لهب از نمونههای قرآنی آن هستند (ر.ک: سوره هود، آیه ۴۳ _ ۴۶؛ سوره تحریم، آیه۱۰؛ سوره مسد، آیه۱).
4.. مانند اویس قرنی که هیچ گاه پیامبر را ندید، اما در امتداد آرمان پیامبر حرکت و زندگی کرد و در رکاب خلیفه او به شهادت رسید (ر.ک: الفضائل، ص۱۰۷).