بودند.۱ شهرهای رامهرمز، دَورق، عسکر مُکرم، جندی‌شاپور و شوش، بیشتر حنبلی مذهب بودند؛ گر چه در رامهرمز انواع فرقه‌ها و مذاهب رواج داشت. مردم شوشتر و برخی از مردم جندی‌شاپور پیرو ابو‌حنیفه و شافعی بودند. تمام عسکر و بیشتر اهواز و رامهرمز و دورق و برخی از مردم جندی‌شاپور معتزلی بودند.۲
در این دوره برخی از محدّثان در منصب‌های حکومتی بودند و در پیشرفت اسلام و تشیع نقش ویژه‌ای داشتند. عبدالله نَجاشی (قرن2) جدّ هشتم ابو‌العباس نجاشی (صاحب کتاب رجال)، _ که از شاگردان و ارادتمندان امام صادق _ علیه السلام _ در این دیار بود _ از طرف منصور عباسی حاکم اهواز گردید.۳ خاندان تنوخی در خوزستان و دیگر نقاط اسلامی منصب قضاوت داشتند و خدمات فراوانی به تشیع نمودند. حسن بن مفضّل بن سهلان رامهرمزی و حسن بن حمد مهلّبی از وزیران قدرتمند آل بویه از مردم خوزستان بودند و همواره از شیعه و محدّثان آن حمایت کرده و زمینه رشد تشیع را فراهم می‌آوردند.۴
امام رضا _ علیه السلام _ در تابستان سال دویست هجری به اهواز وارد شد و پس از اهواز، به منطقه اربق (اربک) رامهرمز رسید و در کنار پل آن توقف کرد و مردم از او حدیث شنیدند. پس از آن از راه استخر فارس و یزد و کویر به خراسان رسید.۵
3. تعداد محدثان و کتب آنان
از ابتدای ورود اسلام تا پایان دوره صفوی نام حدود 350 محدث از خوزستان در کتب رجال و تراجم ثبت شده است که نزدیک به بیست درصد آنان صاحب کتاب بودند. بیشتر محدّثان خوزستان در دوره متقدمان می‌زیستند و محدّثان اهل سنت در این دوره از شیعیان فراوان‌تر بوده که حاکمیت اهل سنت بر این منطقه دلیل اصلی این فراوانی است.
از ابتدا تا آخر دوره صفوی حدود 650 عنوان کتاب (اعم حدیثی و غیرحدیثی) برای محدثان خوزستان ثبت شده است. نزدیک به نیمی از این کتاب‌ها (حدود 310 کتاب) در دوره متقدمان نوشته شده که بیش از شصت درصد از آنها را محدثان شیعه نگاشته‌اند. بیشتر کتب نوشته شده این دوره در موضوعات غیر حدیثی است.
1.. همان، ج۲، ص۶۲۰.
2.. همان.
3.. مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج۹، ص۹۵؛ نیز ر.ک: رجال البرقی، ص۲۲؛ رجال الکشی، ص۳۴۲ - ۳۴۳؛ رجال النجاشی، ص۲۱۳؛ حلّی، پیشین، ص۲۳۶.
4.. مستدرکات اعیان الشیعه، ج۲، ص۸۲؛ اعیان الشیعه، ج۵، ص۳۱۵ - ۳۱۶.
5.. مسند الامام الرضا _ علیه السّلام _ ، ج۱، ص۵۵ - ۵۶.
