محدثان شیعه حدود چهارصد اصل در دوران ائمه نگاشته‌اند که برخی از کتب فضالة بن ایوب (ساکن اهواز)،۱ حسن و حسین بن سعید اهوازی از این اصول بودند. تک نگاشته‌های فقهی با عناوین الصلاة، الوضو، الإجارات، الحج و... در این دوره رایج شد. بیشتر کتب حسن و حسین بن سعید اهوازی و علی بن مهزیار اهوازی از این قبیل‌اند.
علاوه بر این کتب، تک نگاری‌های اخلاقی تربیتی، با عناوینی همچون فضایل المؤمنین، زهد، تجمل و مروت به وجود آمده که حسن و حسین بن سعید اهوازی و علی بن مهزیار از نویسندگان معروف این کتب به شمار می‌روند. آنان همچنین در موضوع کلام، کتاب الرد علی الغلاة و در موضوع دعا، زیارت و فضایل، کتب الدعا، المزار، المناقب و المثالب را نوشته‌اند.۲
فضالة بن ایوب را از اصحاب اجماع دانسته‌اند.۳
5. سامان‌دهی و نظم کتب اولیه
محدثان، از ابتدای قرن سوم، علاوه بر نگاشته‌های موضوعی، به نظم‌دهی مجموعه‌های پیشین همت گماشتند که حاصل این تلاش به وجود آمدن کتب مسند در اهل سنت و کتب سی‌گانه (ثلاثین) در شیعه بوده است. مسند سهل بن عثمان عسکری (م235ق)، مسند ابو‌هریره ابراهیم بن حرب (زنده 282ق) و مسند ابراهیم بن عبدالله کجی (م292ق) _ او را منسوب به کج یا زیرکج (منطقه‌ای در خوزستان) می‌دانند۴_ از این نوشته‌هاست. در شیعه، حسن بن سعید اهوازی (زنده در 220ق) و برادرش حسین (زنده در 254ق) اولین کسانی هستند که نوشتن کتب سی‌گانه را با موضوعات غالباً فقهی آغاز کردند۵ و محدثان دیگری همچون علی بن مهزیار اهوازی (م حدود 254ق) به دنبال آنها به تألیف این نوع کتب روی آورده و در واقع، مقدمات جامع‌نویسی را در شیعه فراهم کردند. الفقه المکمل یا الکامل علی بن محمد بن جعفر بن عَنبَسَه حداد عسکری (قرن3) نیز در این سبک نوشته شده است.۶
حسین بن سعید و علی بن مهزیار علاوه بر نوآوری در تألیف کتب سی‌گانه با نقل
1.. رجال النجاشی، ص۳۱۱.
2.. همان، ص۵۸ و ص ۲۵۳.
3.. رجالالكشی، ص۵۵۶.
4.. معجم البلدان، ج۴، ص۴۳۸.
5.. رجال النجاشی، ص۵۸ - ۶۰؛ الفهرست، ص۱۱۲ - ۱۱۳.
6.. الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱۶،ص ۲۲۹.
