کار ترغیب نماید.
نیازمندی‌های این پژوهش
برای پاسخ به سؤال این پژوهش _ که چیستی معنای حفظ در روایات ترغیب کننده به حفظ قرآن است _ ابتدا باید حفظ، در لغت و کاربردهای قرآنی و روایی آن، واژه شناسی شود تا بعد بتوان به کمک قراین، مراد از آن در این گونه روایات را کشف نمود. برای همین این پژوهش نیازمند به اطلاعات زیر است:
1. واژه‌شناسی حفظ در لغت و مستنداتی از کاربرد آن در آیات و روایات؛
2. قراینی که ما را در شناخت معنای حفظ در موضوع حفظ قرآن یاری رساند.
واژه شناسی «حفظ»
1_ حفظ در لغت
1. خلیل بن احمد فراهیدی (100_ 175ق) در العین، حفظ را در مقابل نسیان و به معنای نگهداری و کمی فراموشی می‌داند و برای آن کاربردهایی مانند الحَفِیظ (نگهبان) و التَّحَفُّظ (توجه فراوان برای پرهیز از خطای در سخن یا کاری دیگر) و المُحَافَظَة (پایداری بر نماز و دانش و مانند آن) را بر می‌شمرد.۱
2. اسحاق بن مرّار شیبانی (م213ق) در کتاب الجیم، در باره حفظ به نقل از المدلجی می‌نویسد:
عبارت «ما أحفظ کتاب هذا المصحف» وقتی به کار برده می‌شود که در آن نوشته، خطایی وجود نداشته باشد و خط آن عاری از خطا باشد.۲
3. اسماعیل بن حمّاد جوهری (م393ق) در الصحاح، حفظ را به معنای حراست و پاسداری معنا می‌کند. او نیز برای این واژه کاربردهایی را بر می‌شمرد؛ مانند: الحَفَظَةُ: فرشتگانی که اعمال انسان‌ها را می‌نویسند؛ المُحافَظَةُ: نگهبانی؛ الحَفیظُ به معنای المحافِظُ؛ احتفاظ یعنی نگهداری ومراقبت کردن و التَحَفُّظُ یعنی هوشیاری و کمی بی‌توجهی؛ کتاب را تحفّظ کردم، یعنی کم کم آن را به ذهن سپردم.۳
1.. کتاب العین، ج۳، ص۱۹۸ - ۱۹۹.
2.. کتاب الجیم، باب الحاء، ج۱، ص۳۴.
3.. الصحاح فی اللغة، ذیل ماده «حفظ».
