احادیث داستانی اهمیت تهمت

الإمام الباقر(ع):

إنَّ اُناسا مِن رَهطِ بُشَیرٍ الأَدنَینَ قالوا: اِنطَلِقوا إلی رَسولِ اللّهِ(ص)، وقالوا: نُکلِّمُهُ فی صاحِبِنا ونُعذِرُهُ وإنَّ صاحِبَنا بَریءٌ.

فَلَمّا أنزَلَ اللّهُ:«یسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ وَلَا یسْتَخْفُونَ مِنَ اللَّهِ وَهُوَ مَعَهُمْ»إلی قَولِهِ:«وَکیلاً»[۱]، فَأَقبَلَت رَهطُ بُشَیرٍ، فَقالَ: یا بُشَیرُ استَغفِرِ اللّهَ وتُب إلَیهِ مِنَ الذَّنبِ، فَقالَ: وَالَّذی أحلِفُ بِهِ ما سَرَقَها إلّا لَبیدٌ! فَنَزَلَت:«وَمَن یکسِبْ خَطِیئةً أَوْ إِثْمًا ثُمَّ یرْمِ بِهِ بَرِیئا فَقَدِ احْتَمَلَ بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِینًا».

ثُمَّ إنَّ بُشَیرا کفَرَ ولَحِقَ بِمَکةَ. وأَنزَلَ اللّهُ فِی النَّفَرِ الَّذینَ أعذَروا بُشَیرا وأَتَوُا النَّبِی(ص) لِیعذِروهُ قَولَهُ:« وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیک وَرَحْمَتُهُ لَهَمَّت طَّـائِفَةٌ مِّنْهُمْ أَن یضِلُّوک وَمَا یضِلُّونَ إِلَّا أَنفُسَهُمْ وَمَا یضُرُّونَک مِن شَی ءٍ وَأَنزَلَ اللَّهُ عَلَیک الْکتَابَ وَالْحِکمَةَ وَعَلَّمَک مَا لَمْ تَکن تَعْلَمُ وَکانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَیک عَظِیمًا»[۲].

ونَزَلَت فی بُشَیرٍ وهُوَ بِمَکةَ:« وَمَن یشَاقِقِ الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَینَ لَهُ الْهُدَی وَیتَّبِعْ غَیرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّی وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِیرًا »[۳].[۴]

امام باقر(ع):

گروهی از خویشان نزدیک بُشَیر گفتند: نزد پیامبر خدا می رویم و در باره او با ایشان سخن می گوییم و او را تبرئه می کنیم و می گویم بشیر، بی گناه است. در این هنگام، خداوند، این آیات را فرو فرستاد: «[کارهای ناروای خود را] از مردم پنهان می دارند و[لی نمی توانند] از خدا پنهان دارند، در حالی که او با آنان است» تا «وکیل است».

خویشاوندان بشیر آمدند و گفتند: ای بشیر! برای گناهانت از خدا آمرزش بخواه و به درگاه او توبه کن.

بشیر گفت: سوگند به آن که به او سوگند می خورم، آنها را کسی جز لُبید ندزدیده است.

پس این آیه نازل شد: «و هر کس خطا یا گناهی مرتکب شود، سپس آن را به بی گناهی نسبت دهد، قطعا بهتان و گناهی آشکار را به دوش کشیده است».

آن گاه، بشیر کافر شد و به مکه گریخت.

خداوند در باره کسانی که بشیر را بی گناه دانسته بودند و برای تبرئه او نزد پیامبر(ص) رفتند، این آیه را فرو فرستاد: «و اگر فضل و رحمت خدا بر تو نبود، طایفه ای از ایشان آهنگ آن داشتند که تو را از راه به در کنند؛ ولی جز خودشان را گم راه نمی سازند، و هیچ گونه زیانی به تو نمی رسانند، و خدا کتاب و حکمت را بر تو نازل کرد و آنچه را نمی دانستی، به تو آموخت و تفضّل خدا بر تو همواره بزرگ است».

و در باره بشیر نیز که در مکه بود، این آیه نازل شد: «و هر کس، پس از آن که راه هدایت برایش آشکار شد، با پیامبر به مخالفت بر خیزد و غیر راه مؤمنان را در پیش گیرد، وی را بدانچه روی خود را بدان سو کرده، وا می گذاریم و به دوزخش می کشانیم، و چه بازگشتگاه بدی است!».

[۱]. النساء: ۱۰۸ و ۱۰۹.

[۲]. النساء: ۱۱۳.

[۳]. النساء: ۱۱۵.

[۴]. تفسیر القمی: ج ۱ ص ۱۵۲ عن أبی الجارود، بحار الأنوار: ج ۱۷ ص ۷۹ ح ۱ و ج ۲۲ ص ۷۵ ح ۲۶، دانشنامه قرآن و حدیث، ج ۱۶، ص ۱۱۲.