در باره بخش ديگر که «در روز قيامت به جاي هر فرد از امت مسلمان فردي ديگر به جهنم افکنده مي‌شود.»، بايد گفت که در روايت‌هاي متقدم موجود از اين مأثور، اين بخش به چشم نمي‌خورد و تنها در نقل ابن ماجه در سنن ـ به عنوان قديمي‌ترين منبعي که اين بخش را دارد ـ موجود است.
در مورد اين بخش نيز مي‌توان شواهدي بر افزوده شدن آن به بخش اصلي مأثور مورد بررسي يافت. در مجمع الزوائد هيثمي مأثوري در باره اين‌که در قيامت به جاي هر مسلمان فردي به آتش افکنده مي‌شود، به عنوان يک روايت مستقل از روايت امت مرحومه، از رسول خدا صلي الله عليه و آله ، وجود دارد که آن نيز همانند مأثور امت مرحومه از ابوموسي نقل شده است. ^۱ نکتهي قابل توجه، آن است که اين دو روايت پشت سر هم ذکر شده‌اند. ^۲ از نحوه‌ قرار گرفتن اين دو مأثور و اين موضوع که هر دو از ابوموسي نقل شده‌اند، مي‌توان اين احتمال را مطرح کرد که روايان اين دو مأثور از آنجا که آنها را همواره همراه هم و در کنار هم در منابع يافته‌اند، همواره آنها را با يکديگر نقل کرده‌اند؛ اما با مرور زمان در ميان ناقلان حديث اين تصور به وجود آمده است که اين دو مأثور در واقع يک مأثور هستند. به اين ترتيب، عبارت دال بر فداشدن يک فرد غير مسلمان به جاي مسلمان در قيامت، به مأثور امت مرحومه افزوده شده است.
بر اساس تحليل‌هايي که گذشت، مي‌توان اين‌گونه گفت که بخش سره مأثور مورد بررسي آن است که «أمتي أمة مرحومه». ساير بخش‌ها ^۳ ـ که با آيات قرآن و برخي روايات ديگر مخالف و معارض مي‌نمايند ـ قابل پذيرش نيستند. نکته مهم، آن است که اتفاقاً در روايت‌هايي از اين مأثور ـ که تنها به صورت غير مستقيم، و نه نقل از رسول خدا صلي الله عليه و آله ، در متون شيعي و اهل سنت وارد شده ـ تنها همين بخش وارد شده و بر آن تأکيد شده است. حتي در رواياتي که از سه تن از پيامبران الهي نقل شده ـ که سرشار از تعريف و تمجيد از امت رسول خدا صلي الله عليه و آله است ـ نيز دو بخش بررسي شده در بالا ـ که ادعا کرديم احتمالاً افزوده‌هاي دوره‌هاي بعد به اصل مأثور هستند ـ وارد نشده‌اند.
چنان که در مقدمه گفته شد، اين مأثور در متون مرتبط با فضايل امت مسلمان، و متون مربوط با فتن وارد شده است. اکنون سؤال اين است که چرا اين مأثور در متون مربوط به فتن ـ که ظاهراً بي‌ارتباط با آن مي‌نمايد ـ وارد شده است؟
در پاسخ به اين پرسش بايد گفت كه در المستدرک حاکم نيشابوري روايتي بدين مضمون آمده است که شخصي از اين‌که امت رسول خدا صلي الله عليه و آله يک کتاب، يک قبله، يک دين، و يک رسول دارند، و با اين وجود با همديگر به جدال مي‌پردازند، اظهار تعجب مي‌کند. ابوبُرده با استناد به روايتي از فرزند ابوموسي اشعري، به او مي‌گويد: تعجب نکن؛ زيرا من از فرزند ابوموسي شنيدم که گفت من از پدرم شنيدم که او از رسول خدا صلي الله عليه و آله شنيد که آن حضرت امت خود را مرحومه خوانده‌اند که در آخرت بر آنها عذابي نيست و عذاب آنها