بازخوانی تحلیلی روایات «یوم ‌الخمیس» در صحیحین و شروح آن‌ها

نشریه : پژوهش‌نامه علوم حدیث تطبیقی

نویسنده : پديدآورنده : احسان سرخه‌ای
پديدآورنده : محمدعلی جدیدی

چکیده :

منابع روایی اهل‌سنت، به‌ویژه صحیح بخاری و صحیح مسلم، ماجرای تلخ واپسین سفارش پیامبرa در آخرین پنجشنبۀ عمر شریف‌شان را گزارش کرده‌اند. عده‌ای از حاضرانِ در صحنه، مانع از اجرای امر رسول خداa و نوشتن وصیتی شدند که می‌توانست امتش را از گمراهی باز دارد. برخی از آنان به این هم بسنده نکرده و به حضرتش نسبت «هجر» دادند. با استناد به قراین مختلف، گویندۀ این نسبت ناورا به پیامبر خداa نمایانده شده است. برخی شارحان سعی کرده‌اند سرپیچی از فرمان پیامبر اعظم الهیa را توجیه کنند و نافرمانان را از این کردار زشت تبرئه کنند. پاره‌ای نیز با کاهش منزلت نبویa یا دگرگون نمودن معنای «هجر» خواسته‌اند از ناپسندی این نسبت بکاهند. این نوشتار کوشیده است با بازخوانی تحلیلی گزارش‌های این واقعۀ ناگوار که از آن به «رزیة یوم ‌الخمیس» نام برده می‌شود، در دو منبع از منابع اصلی احادیث اهل‌سنت، رویکرد توجیهی شارحان آن‌ها را به نقد کشد.