معرفت و هدايت، فعل خدا است آيات و روايات - صفحه 13

و تذكّرات آنان دور باشند، به معرفت خداوند سبحان دست نمى‏يابند، زيرا فطرت آنان اثاره نمى‏شود يعنى روشن و آشكار نمى‏شود و نسبت به خداوند سبحان در غفلت و فراموشى خواهند بود. به همين جهت چنين اشخاصى نه هدايت دارند، نه كافرند، نه مشرك و نه مؤمن. بلكه به صريح روايات، اين اشخاص «ضلاّل» يعنى «گم‏گشتگان»اند. ^۱

1ـ 2. تكليف انسان به معرفت خدا صحيح نيست

لا يُكَلِّفُ اللّه‏ُ نَفْساً إِلّا وُسْعَها ^۲ لا نُـكَلِّفُ نَفْساً إِلّا وُسْعَها ^۳ لا يُكَلِّفُ اللّه‏ُ نَفْساً إِلّا ما آتاها ^۴
توانايى بر انجام تكاليف، از شروط عام همه تكاليف است. تكليف انسان بر امرى كه قدرت به آن را ندارد، امرى قبيح است كه از هيچ عاقل حكيمى سر نمى‏زند. معرفت و هدايت فعل انحصارى حقّ متعال است كه براى هيچ كس، راهى به آن قرار نداده است و همه قواى ادراكى انسان، از رسيدن به آن عاجز و ناتوانند، پس تكليف انسان به معرفت خداوند سبحان تكليف به غير مقدور خواهد بود. يكى از مصاديق روشن و آشكار آيات مزبور، معرفت خداى سبحان است. البتّه آيات شريفه به تنهايى، دلالت ندارد بر اين كه معرفت، فعل اللّه‏ است. ولى روايتى كه در تفسير يكى از آيات شريفه نقل گرديده و در سطور بعدى خواهد آمد، نشان مى‏دهد كه آيات به معرفة اللّه‏ تعالى هم ناظر است.