پژوهشى پيرامون آيه‏ ى تبليغ - صفحه 135

است كه خون بسيارى از بستگان همين افراد كه دور پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمرا گرفته بودند، در صحنه‏هاى نبرد به دست حضرت على عليه ‏السلام ريخته شده بود و امارت چنين فردى بر مردمى كينه‏توز بسيار سخت خواهد بود. بدين لحاظ، پيامبر از توطئه‏ى منافقان احساس نگرانى مى‏كردند. ۱
ولى به رغم اين زمينه‏هاى نامساعد، اراده‏ى حكيمانه‏ى خداوند بر اين تعلّق گرفت كه تداوم آثار نبوّت را با نصب حضرت على عليه ‏السلام تضمين كند و رسالت جهانى پيامبر خويش را با تعيين رهبر و راهنماى پس از او كامل سازد.
1ـ 7) «إنّ اللّه‏ لايهدي القوم الكافرين» : يعنى خداوند، قوم كافر را هدايت نمى‏كند.
مى‏پرسند: اگر اين آيه مربوط به نصب حضرت على عليه ‏السلام به خلافت و ولايت و داستان غدير خم است، پس اين جمله‏ى آخر كه مى‏گويد: «إنّ اللّه‏ لا يهدي القوم الكافرين» چه ارتباطى با اين مسأله مى‏تواند داشته باشد؟
در پاسخ مى‏گوييم كه كفر در لغت و هم‏چنين در لسان قرآن، به معنى انكار و مخالفت و ترك است و گاهى به انكار خدا يا نبوّت پيامبر صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلماطلاق مى‏شود و گاهى به انكار يا مخالفت در برابر دستورهاى ديگر. مثلاً در سوره‏ى آل‏عمران آيه‏ى 97 در مورد حج مى‏خوانيم:
و من كفر فإنّ اللّه‏ غنيّ عن العالمين.كسانى كه دستور حج را زير پا بگذارند و با آن مخالفت كنند، به خدا زيانى نمى‏رسانند؛ زيرا خداوند از همه‏ى جهانيان بى‏نياز است.
نيز در سوره‏ى بقره، آيه‏ى 102 در باره‏ى ساحران و آن‏ها كه آلوده به سحر شدند، اطلاق كلمه‏ى كفر شده است:
و ما يعلّمان من أحد حتّى يقولا إنّما نحن فتنة فلا تكفر.
در آيه‏ى 22 سوره‏ى ابراهيم مى‏بينيم كه شيطان در برابر كسانى كه از او

1.تفسير الميزان ۶ / ۴۲.

صفحه از 140