پيروى و اطاعت كردند، در روز رستاخيز صريحا اظهار تنفّر مى‏كند و به آن‏ها مى‏گويد: شما در اطاعت اوامر الاهى مرا شريك او ساختيد و من امروز نسبت به اين كار شما كفر مى‏ورزم: «إنّي كفرت بما أشركتموني من قبل» . بنابراين اطلاق كفر بر مخالفان مسأله‏ى ولايت و رهبرى جاى تعجّب نيست. ^۱
مقصود از كفر در اين‏جا، كفر در خصوص آيه‏اى است كه متضمّن حكم مورد بحث است، حكمى كه جمله‏ى «ما أنزل إليك من ربّك» به آن اشاره دارد؛ چنان‏كه در آيه‏ى مربوط به حج، مخالفان حج را كافر خوانده است، نه كفرى كه به معناى انكار اصل دين و عدم اقرار به شهادتين باشد؛ زيرا كفر به اين معنا با مورد آيه مناسبت ندارد؛ مگر اين‏كه كسى بگويد مراد از «ما أنزل إليك من ربّك» مجموع دين و قرآن است، كه اين حرف درست نيست.
اهمّيّت اين آيه، زمانى روشن‏تر مى‏شود كه بدانيم سوره‏ى مائده آخرين سوره‏اى است كه بر رسول خدا صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله ‏وسلمدر مدينه نازل شده است؛ ^۲ و همه يا بيشتر آن در حجّه‏الوداع نازل شده است و به اتّفاق جميع مفسّران از سوره‏هاى مدنى است؛ زيرا كه سوره‏هاى مدنى به سوره‏هايى گويند كه بعد از هجرت رسول خدا نازل شده است، گرچه آن‏حضرت در سفر بوده‏اند.

2. پرسش و پاسخ

2ـ 1) قبل از اين آيه و بعد از اين آيه، آياتى نازل شده كه راجع به اهل كتاب است. آيا مى‏توان نتيجه گرفت كه آيه‏ى تبليغ نيز در مورد اهل كتاب است؟
2ـ 2) پاسخ: برخى از صاحب‏نظران، از عدم ارتباط بين آيه‏ى 67 با قبل و بعد از آن به اين نتيجه رسيده‏اند كه آيه‏ى تبليغ در خصوص اهل كتاب يعنى يهود و نصارى نيست؛ بلكه در خصوص ابلاغ ولايت على‏بن ابى‏طالب عليه ‏السلام است. اينان براى اثبات سخن خود مى‏گويند كه در اواخر عمر شريف پيامبر، يهود و نصارى