امام حسین علیه السلام
مِن دَلائِلِ العالِمِ انتِقادُهُ لِحَديثِهِ وعِلمُهُ بِحَقائِقِ فُنُونِ النَّظَرِ؛
از نشانههاى دانا، نقّادى (و بررسى) گفتار خود و آگاهى او از حقايق فنون رأى (و نظر) است.
گزیده تحف العقول، ص 38
چکیده : عامی بودن حفص بن غیاث دیدگاهی مقبول نزد شیخ طوسی(460ق) است. مسئله اصلی این پژوهه تحلیل و ارزیابی روایت عبد الله بن إدریس (192ق) – از معاصران و راویان حفص بن غیاث- به مثابه نظریه رقیب شیخ طوسی است که ...
نویسنده :
چکیده : دعائم الاسلام، تألیف قاضی نعمان مغربی (د. 363ق) ـ برجسته‌ترین فقیه و محدث اسماعیلی ـ حاوی بیش از سه هزار روایت منسوب به اهل بیت علیهم السلام است. وجود برخی فروع ناسازگار با مذهب امامیه در این کتاب، از عواملی ...
چکیده : همزمان با آغاز سده سوم هجری، جمعیت یکدست شیعى قم، تعداد نسبتا زیاد عالمان و محدّثان، دور بودن از ستمگرىهای حاکمان عبّاسى وپدیدارى روحیه دانشگسترى، باعث شد که فعالیت حدیثی عالمان این شهر روزبه‌روز پرفایدهتر شود به طورى که حرکت ...
چکیده : بررسی راویان و اَسناد روایات یکی از معیارهای محدثان مسلمان درارزیابی احادیث بوده‌است که این امر، موجب تولید داده‌های انبوه رجالی و به‌تبع شکلگیری دانش رجال درمیان دانش‌های حدیثی شده‌است. دردوران معاصر گاه درواقع‌نمایی ارزیابی‌های عالمان رجالی دربارۀ راویان تشکیک ...
چکیده : در برخی از روایاتی که از ائمه ـ علیهم السلام ـ روایت شده، به پاره‌ای از فرقه‌های اسلامی صفاتی منتسب شده است. شیخ طوسی در تهذیب الأحکام و کشی در رجال روایتی را از امام جعفر صادق ـ علیه السلام ...
چکیده : یکی از نکات ضروری در مواجهه با متون کهن بویژه متون دینی، توجه به واژگانی است که در معنای لغوی به کار نرفته‌اند؛ بلکه متکلم متناسب با فرهنگ گفتاری رایج در عصر خود، مفهومی مجازی، اراده کرده است. تشبیه رخدادیست ...
چکیده : جوشش بسیاری از معارف و علوم در حوزه های مختلف از حدبث، به معنای ظرفیت بی نظیر آن در هدایت بشر به علوم و معارف الهی و بشری است. به نظر می رسد عرضه حوزه های معرفتی جدید بر حدیث، ...
چکیده : از زمانی که شیخ مفید در درون مکتب متکلمان: بغداد نظریه عدم حجیت اخبار آحاد را پایه‌گذاری می‌کند، این نظریه سلطه‌ای بلامنازع در جامعه علمی امامیه داشت تا اینکه با مرور زمان خلأها و کاستی‌های این الگوی کلان فکری آشکارتر ...
چکیده : مقتل الحسین(ع) تذکرة الخواص در زمره مقاتل تاریخی ـ روایی قرن هفتم هجری است که از جهت مذهب نویسنده، محتوای گزارشهای عاشورایی و اثرگذاری بر مقاتل دوران پس از خود قابل توجه است. بخشی از گزارشی که سبط‌بن‌جوزی از قیام ...
چکیده : علامه مجلسی دو روایت را در بحار الانوار با محتوای نکوهش معلم نقل کرده است. این روایات که مضمون آنها در تعارض با ادله عقلی و نقلی می‌باشند در ساختار زبانیِ مشترک با صنف بافندگان و زنان قرار گرفته‌اند که ...
چکیده : نگاهي به کتاب «شناخت‌نامه قرآن »
چکیده : خداوند در آیۀ 54 سورة »مائده«، مؤمنان را تهدید فرموده که در صورت ارتداد و بازگشت از دین، قوم دیگری را با شش ویژگیِ برجسته، جایگزین آنان خواهد کرد. در اینکه «قوم جایگزین» چه کسانی هستند، در روایات فریقین از ...
چکیده : در چگونگي قيام حضرت مهدي عليه السلام دو نظريه مطرح است: الف. نظريه اي كه در آن قيامْ همراه با كشتار و خونريزي و ايجاد رعب و وحشت براي انسان هاست. اين تصوير با روح دين اسلام، كه دين صلح و ...
چکیده : مساله «تسميه»، در بعضى از ابواب كتابهاى حديثى و قواعد فقهى مطرح شده است . در اين نوشتار، نخست اين مساله را از منظر «حديثشناسى» مورد پژوهش قرار داده، سپس حكم آن را استخراج و استنباط خواهيم كرد .
چکیده : یکی از آسیب‌های جدی در عرصۀ مهدویت، تعیین وقت برای ظهور است. به رغم وجود روایات متعدد و لحن شدید آنها در ممنوعیت تعیین وقت برای زمان ظهور امام مهدی ع، در طول تاریخ، توقیت‌هایی صورت گرفته است. پژوهش پیش ...
چکیده : گاهی در احاديث ائمهk سخن از شخصيتی با ويژگی‌‌هايی خاص است، ولی به صراحت نامی‌‌از او برده نشده و اين امر باعث شده در طی اعصار، مصاديق گوناگونی برای آن شخصيت(چه بسا منظور ائمهk اين مصداق‌‌ها نباشد) بيان شوند؛ از ...
چکیده : نوشتار ذيل برداشتى از سخنرانى حضرت استاد ميلانى است كه در ماه مبارك رمضان پيرامون امام مهدى (عج) ايراد فرموده اند . در اين نوشتار نقاط اشتراك مسلمانان دربارهى حضرت مهدى (عج) بيان شده و برخى از احاديث مورد اتفاق ...
چکیده : برخی احادیث منقول از امامان معصوم(ع) در ذیل آیات قصه آدم(ع) ناظر بر تأویل آیات هست که این تأویلات در نگاه نخست، بامعنای ظاهری الفاظ آیه معارض به نظر می‌رسد.این پژوهش راهکارهای برون‌رفت از این تعارض بدوی را از ...
چکیده : جریان حدیثی غالب محدثان شیعی، در سده یازدهم و دوازدهم ، جریان اخباری معتدل است. ظاهر امر این است که ایشان به صرف وجود حدیث در مجامع حدیثی به صحت آن حکم می کنند؛ولی در حقیقت مبانی جهت شناخت حدیث ...
چکیده : قاضی نعمان (د. 363ق) از تأثیرگذارترین دانشمندان اسماعیلیه در طول تاریخ این مذهب است. از روزگار صفویه که برخی از آثار او، به‌ویژه کتاب حدیثیِ دعائم به‌طور چشمگیری به فضای امامیه راه یافت، بحث‌های دنباله‌داری دربارۀ وی و آثار حدیثی‌اش ...
چکیده : فضای صدور کلام معصومان، بستر تولد آنها و هم‌چون قرینه حالیه، همراه کلامشان بوده است، بر این بنیان فهم صحیح از روایات در گرو تلقی احادیث همراه با فضای صدور آنها است، اما خواسته یا ناخواسته، غالباً در مجموعه‌های حدیثی ...
چکیده : امام صادق علیه‌السلام به دلیل موقعیت زمانی ومکانی خود بیشتر از دیگر معصومان علیهم‌السلام در فرهنگ سازی شیعیان نقش اساسی داشتند. به نظر می‌رسد با تحلیل احتجاجات ایشان در حدیث اول از باب « ائمه ارکان زمین هستند» ااز کتاب ...
چکیده : یکی از نظریه‌های مربوط به استدلال نظریه پرسش و پاسخ فیلسوف بلژیکی، میشال مایر است.نظریه مایر تحت عنوان"پرسمان استدلالی" به اهمیت و کارکرد سؤال در استدلال‌های متکلم و نقش آن در تأثیر گذاری بر مخاطب و اقناع او می‌پردازد.در واقع ...
چکیده : «حدیث» به دلیل جایگاه مهمی که در سپهر اندیشه مسلمانان داراست؛ همواره مورد توجه آنان بوده است. بر این اساس، فهم روشمند حدیث، که در گرو طی فرآیند فهم حدیث و توجه به آسیب های فهم حدیث است مورد اعتنا ...
چکیده : نظریه «عقلانیت و معنویت» با تقسیم امور به خردپذیر، خردستیز و خردگریز، وجود خدا را خردگریز دانسته است. در این بین با توجه به اینکه در نهج البلاغه گزاره های متعدد توحیدی وجود داشت سعی شد در برابر این سؤال ...
چکیده : در بسیاری از روایات، مفاد آیات قرآن بر مصادیق، تطبیق شده است. از این روایات تحت عنوان روایات جری نام برده می‌شود. از آن‌جا که مصادیقی که آیات قرآن بر آنها تطبیق شده است، انواع گوناگونی دارند، از این رو، ...
چکیده : دانش حدیث اسلامی در صد ساله گذشته نمود مترقی و پیشبرد جدی دانشی را در حوزه علمیه قم نمودار ساخته است. تحولات چشمگیری که تمامی عرصه های آموزش، پژوهش و ترویج دانش را پوشش می دهد. بازیابی و احیای تلاش ...
چکیده : بررسی رویکردهایِ به حدیث در جهان اسلام، ما را با دو رویکردِ کلیِ تقابلی و تعاملی، از سوی مخالفان و موافقان حدیث آشنا می‌کند. این پژوهشِ توصیفی ـ تحلیلی، بر این است رویکردهای به حدیث را در حوزه علمیه قم، ...
چکیده : در تراث حدیثی امامیه پاره‌ای گزارش‌ها وجود دارد که اهل بیت(علیهم‌السلام) به عنوان مصداق حقیقی عرب و نژاد برتر و شیعیان ایشان نیز عرب و یا به عنوان «موالی» معرفی گردیده‌اند. در مقابل، دشمنان ایشان نیز با تعابیری چون بادیه‌نشین ...
چکیده : حدیث ثقلین یکی از معروف‌ترین احادیث نزد فریقین است که هیچ شبهه‌ای در صحت صدور آن وجود ندارد. در عین حال می توان متن روایات ثقلین را با محوریت جمله «ما إن تمسکتم بهما لن تضلوا» به چهار دسته کلی: ...
