امام صادق علیه السلام
سَيَأتي زَمانٌ تَكونُ بَلدَةُ قُمَّ و أهلُها حُجَّةً عَلَى الخَلائِقِ و ذلِكَ في زَمانِ غَيبَةِ قائِمِنا إلى ظُهُورِهِ ؛
روزگارى خواهد آمد كه شهر قم و مردمان آن حجّت بر ديگر مردمان باشند؛ آن روزگار در زمان غيبت قائم ما است تا آن گاه كه ظهور كند .
بحار الأنوار ، ج ۶۰ ، ص ۲۱۳
چکیده : استناد فراوان به حدیث مشهور «نیة المؤمن خیر من عمله» در عرصههای مختلف علمی، حاکی از اهمیت این حدیث در میان عالمان مسلمان است. دربارۀ مفاد و مفهوم این حدیث، دیدگاهها مختلف است و می‌توان در این زمینه، به بیش ...
نویسنده :
چکیده : از دیرباز دستیابی به احادیث صحیح وجهه همت دانشمندان شیعی بوده است. در این زمینه تلاشهای علمی ارزندهای برای کشف آسیب متنی و سندی احادیث صورت گرفته است. از علمای معاصر که برای کشف تحریفات اسناد حواشی عالمانهای نگاشته، آیة ...
چکیده : فهم متون نهج‌البلاغه همیشه ساده نیست و گاه دشواریهایی دارد که عبور از آنها نیازمند تجهیز به روشی علمی است؛ روشی که بر اساس اقتضائات نهج‌البلاغه تعریف گردد و به تناسب ویژگیهای آن تنوع یابد. ویژگیهایی نظیر سبک، ساختار و ...
چکیده : مقاله حاضر در پی برون رفت از رویه عمومی تحقیقات تاریخ اهل بیت: که در بهرهگیری از منابع، مراجعهای یکسان و نه با درک کافی از محتوای آنها صورت میگیرد، به این مسئله میپردازد که گزارههای تاریخی، در چه گونههایی ...
چکیده : اعجاب عبارتها و عمق حقایق روایاتی معتبر از اهل بیت:، مشهور به «صعب، مستصعب»، گویای اهمّیّت و ضرورت فهم این گونه روایات از جنبههای گوناگون است؛ به گونهای که به رغم آرای حدیثشناسان و پژوهشهای چهار مقاله در این باره، ...
چکیده : عترت طاهره(ع) یکی از دو یادگار گران‌بهای پبامبر اسلام(ص) و ازجمله موضوعات مهمی است که می‌توان آن را در کلام امام علی(ع) مورد مطالعه قرار داد. شناسایی و شناساندن عترت(ع) و بیان فضایل آنها در نهج‌البلاغه از جایگاه حائز اهمیتی ...
چکیده : تنوّع مثل‌ها و مثل‌واره‌های نهج‌البلاغه در کنار کارکردهای دینی، تربیتی و اخلاقی، از منظر زبان‌شناسی شناختی اهمیتی برجسته دارد. اثربخشی این گونه‌های ادبی، در رسایی مضمون، آفرینش تصویر و برجسته‌سازی معنا، آشکار بوده و هویت فکری و فرهنگی آن روزگار ...
چکیده : کنش‌های نخبگان حاکم بر ساختار رسمی قدرت از موضوعات مهم در دانش سیاسی است و یافته‌های دانش نظری علوم سیاسی بر وجوه چهارگانه دولت شامل وجه عمومی، خصوصی، ایدئولوژیک و وجه سرکوب یا اجرای قوانین حکایت دارد. مسئله موردنظر این ...
چکیده : نحو یک متن منفعل با نحو یک متن فعّال تفاوت چشمگیری دارد؛ زیرا نوع جمله‌ها (اسمیه و فعلیه) و نوع افعال به‌کار رفته (متعدّی، لازم، معلوم، مجهول و...) و نحوۀ به‌کارگیری آنها در هرکدام، متفاوتِ از دیگری می‌باشد. یک سبک‌شناس ...
چکیده : رابطه اخلاق و سیاست از مسائل مهم تاریخ اندیشه سیاسی است. سؤال اساسی این است که آیا قدرت و حفظ آن اصالت دارد، یا ارزش‌ها و اصول اخلاقی مهم هستند و سیاست، ابزار تأمین آنها است؟ این مقاله، جهتگیری امام ...
چکیده : نفس یا همان حقیقت انسان دارای ساحت‌های مختلف وجودی است که همواره در دین و عرفان به آن توجه شده است. آموزه‌های دینی میزان و محکی دقیق برای تعریف حقیقت انسان است؛ زیرا همة جوانب وجودی او را در نظر ...
چکیده : یکی از اهرم‌های مبارزه با فساد در سیستم حکومتی، شفافیت است. شفافیت مقوله‌ای است که در جهت تقویت رابطه حکومت با شهروندان، یک حرکت اساسی در بهبود سیاست‌گذاری قلمداد می‌شود. امام علی(ع) برای شفافیت چنان جایگاهی قائل است که وجود ...
چکیده : مطالعات میان رشته‌ای از موضوعات جدید در علم محسوب می‌شود که برآیند پیچیدگی مسائل و غیرخطی بودن روابط اجتماعی میان حوزه‌های مختلف معرفت است که شناخت آنها را از طریق روش‌های رشته‌ای تقریباً غیر ممکن ساخته است. علوم انسانی نیز ...
چکیده : مقتل الحسین(ع) موجود در کتاب تاریخ طبری (310 ه ـ ق) از جمله مقاتل برجای‌مانده و قدیمی مربوط به قرن سوم و چهارم است. این کتاب نیز مانند سایر کتب تاریخی و روایی از هجمۀ گزارش‌‌های قابل تأمل مصون نمانده ...
چکیده : آیات آغازین سورۀ برائت برای اعلام بیزاری خدا و رسول او از مشرکان و روشن‌شدن وضعیت آنها در جامعه نوپای اسلامی و پیراستن خانه خدا و کنگره عظیم حج از پیرایه‌‌های شرک نازل شد. پیامبر اسلامJ نخست این آیات را ...
چکیده : تأثیر عمیق مستحبات در جهت‌دهی فرهنگ دینی جامعه و حفظ ایمان و ارزش‌های الهی بر کسی پوشیده نیست؛ اما برخی، در کم‌رنگ‌‌‌‌‌کردن احکام ترجیحی اسلام به بهانه الزامی‌نبودن آن گام بر‌داشته‌اند. نوشته حاضر تلاش دارد از راه آیات، روایات و ...
چکیده : ماجرای خطبه پیامبر اکرم در غدیر خم در حجه الوداع، از مهمترین شواهدی است که به ولایت و وصایت علی(ع) دلالت دارد و علی(ع) در مواضع مختلف بدان استشهاد کردهاند. یکی از این موارد در نهج البلاغه و در حکمت ...
چکیده : وجود احادیث جعلی در بین روایات رسول خدا۹ و ائمههدی: واقعیتی غیر قابل انکار است. در این نوشتار دربارۀ آغاز جعل حدیث، کیفیت حدیث جعلی، معیار بازشناسی روایات ساختگی عمدی از غیر عمدی و وجود روایات جعلی در کتب معتبر ...
چکیده : زنان در بیان ناتوان بوده و عورت هستند، پس در مقابل ناتوانی کلام آنان سکوت کنید و عورت‌‌‌بودنشان را با مستقر‌کردن در خانه‌ها بپوشانید. روایت مزبور در منابع روایی شیعه و اهل‌سنّت آمده است. «النِّسَاءُ عَی و عَوْرَةٌ فَاسْتُرُوا عِیهُنَّ ...
چکیده : ابوالمفضل شیبانی (م. ۳۸۷ق) از جمله راویان پرکاری است که روایات پرشماری در منابع حدیث و کلام فرق اسلامی دارد و حتی جمعی از بزرگان فریقین او را به حافظ‌بودن می‌ستایند. با وجود این، گاه دخل و تصرفات غیرمتعهدانه‌ای در ...
چکیده : این نوشتار به معناشناسی عبارت«عقل عن الله» در احادیث پرداخته است. به این منظور معنای لغوی «عقل» ارائه و کاربردهایش در ترکیب با حرف جرّ «عن» گردآوری و دستهبندی شده است. بر این پایه، عبارت «عقل عن» در روایات فقهی ...
چکیده : فقه‌الحدیث در آموزه‌های اهلبیت(ع) از جایگاه رفیعی برخوردار است؛ به‌طوری که فهم یک حدیث را بر نقل هزار حدیث برتر دانسته‌‌اند. نگاهی به تاریخ فقه‌الحدیث نشان می‌دهد که بحث از فهم و مقصود واقعی کلام معصومان از عصر حضور مورد ...
چکیده : دَروَزه از مفسران اشعری مذهب اهلسنت، بیشتر احادیث منسوب به ائمه: را ساختۀ شیعیان و ناشی از تعصب دانسته و ذیل آیاتی که از نظر شیعه دالّ بر فضیلت اهلبیت :است، نظر شیعیان را مورد مناقشه قرار داده است. دَروَزه ...
چکیده : کتابهای حدیثی از دوره تدوینهای رسمی که در دسترس است، از تبویب برخوردار بودهاند. این مقاله در صدد است با نگاهی تحلیلی و بیرونی به این تبویبها، نخست تعریف و گونهشناسی نسبت بدانها انجام دهد و سپس عوامل مؤثر بر ...
چکیده : از مسائل مهم، تولید علم و ضرورت نظریهپردازی بر مبنای منابع حدیثی است که اساس آن، کشف واقعیت است، نه توصیف و تجویز. سؤال اینکه آیا فقه الحدیث میتواند به تولید علم منجر شود؟ هدف این پژوهش بررسی امکان، مبنا ...
چکیده : روایت «احمرین» از زمرۀ روایاتی است که به‌نقل از پیامبر اکرمJ در جوامع حدیثی شیعه و اهل‌تسنن، البته با تفاوت‌هایی در عبارات، نقل شده است. در میان تحقیقات شیعی سخنی جامع در تبیین مفهوم روایت یافت نشد. این مقاله سعی ...
چکیده : انقلاب علمی و فرهنگی شیعه، در عصر امامت امام محمدباقر(ع)، با مدیریت آن‌حضرت و توسط جمعی از شاگردان زبده و نخبه ایشان آغاز شد و جامعه شیعه را از فقر فرهنگی به مرحله شکوفایی و بالندگی رساند. این ...
چکیده : حدیث «لاَ یدْخِلُ أَحَداً الْجَنَّةَ عَمَلُهُ» و روایات هم‌مضمون آن از احادیث مشکل در جوامع روایی اهل‌سنّت به‌شمار می‌آید. این روایات، بر فضل و رحمت خداوند نسبت به بندگان بدون در نظرگرفتن معصیت و عبادت آنها اشاره دارد. بر اساس ...
چکیده : نگارنده جملۀ «أنا اصغر من ربّی بسنتین» را، ابتدا از جهت گویندۀ آن، و آنگاه از جهت تأویل معنای آن بررسی می کند. از نظر گوینده منابع موجود، گاهی آن را به غیر معصومان که غالباً سران صوفیه اند، و ...
چکیده : در روزگار کلینی کاربست حیل در فقه اسلامی نظریهای شایع و فراگیر است و تقریباً در غالب ابواب فقهی حضور جدی دارد و اعتبار آن نزد جمهور فقیهان مسلّم و قطعی است. از جمله ادله طرفداران نظریه جواز حیل در ...
