امام علی علیه السلام
لا يُقيمُ أمرَ اللّهِ سُبحانَهُ إلاّ مَن لايُصانِعُ و لايُضارِعُ و لايَتَّبِعُ المَطامِعَ ؛
فرمان خداى سبحان را بر پا ندارد جز آن كس كه [در حق] مدارا نكند و خود را خوار نسازد و در پى طمع نرود .
نهج البلاغه ، حكمت ۱۱۰ .
چکیده : منابع روایی اهل‌سنت مملو از روایاتی است که از جهت متن، سند یا هر دو، دچار آسیب شده و اکنون قابل استناد نیستند. انگیزه‌های جعل احادیث پیامبر(ص) متعدد و بسیارند که یکی از مهم‌ترین آنها انگیزه‌های فرهنگی بوده؛ چنانکه زمینه‌ساز ...
نویسنده :
چکیده : نگارنده در این مقاله ابتدا به تعریف سواد اطلاعاتی و ضرورت و فایدۀ آن در تسریع روند پژوهش و ترویج دانش میپردازد، آنگاه اهداف حدیث‌پژوهی را در چهار گروه پی می‌گیرد: تحقیق و تبیین، ترویج و گسترش، دفاع و پاسخگویی، ...
چکیده : حدیث «لن یفلح قوم ولوا أمرهم امرأة» از احادیث تأثیرگذار در فقه مذاهب خمسه و از مسائل مربوط به ولایت و حکومت زنان است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد تاریخی منابع، به این پرسش پاسخ داده ...
چکیده : نکاتی در بارۀ حدیثی منسوب به امام حسین علیه السلام
چکیده : دانش مشکل الحدیث یکی از شاخه های مهم دانش‌های حدیثی است. فهم احادیث مشکل و دستیابی به مراد معصومان، نیازمند ساز و کاری منطقی و علمی است که اولین مرحله آن آگاهی از زمینه های پدید آمدن مشکل و سپس ...
چکیده : نهج‌البلاغه به‌رغم جایگاه والا در امر بلاغت، مضامین سیاسی‌ـ‌اجتماعی سرشاری دارد؛ ازهمین‌رو مورد توجه احزاب سیاسی و تشکل‌های اجتماعی بوده است. در کنار بهره‌های سودمند و بهینه از این اثر، با برداشت‌های ناصوابی مواجهیم که برخی گروه‌ها جهت تحقق آمال ...
چکیده : روایات مذمت و مدح شهرها امروزه یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات در عرصه حدیث‌پژوهی است. بررسی و نقد روایات مربوط به شهر ری مسئله این پژوهش می‌باشد. روایات مربوط به شهر ری در کتاب‌‌ها و پژوهش‌‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفته، ...
چکیده : یادی از دکتر علی شیخ الاسلامی
چکیده : از عبارات پراستناد و مشهور نهج‌البلاغه عباراتی است که به عنوان نامۀ هفتاد و هفتم شناخته می‌شود. بر پایۀ گزارش‌های تاریخی، این متن که خطابش متوجه ابن‌عباس است، باید توصیه‌ای شفاهی باشد که امام علی(ع) در زمان اعزام او برای ...
چکیده : مجلات علمی مهم‌ترین ابزار اشاعه یافتههای تحقیقاتی محسوب می‌شوند و نیاز است مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. بررسی وضعیت مجلات با رویکرد علمسنجی از جمله مهم روش‌های ارزیابی عملکرد علمی آنهاست. پژوهش حاضر در نظر دارد، فصلنامه «علوم حدیث» ...
چکیده : توحید مهم‌ترین سورۀ قرآن کریم در تبیین توحید ذاتی خداوند بوده و واژۀ «احد» که تنها یک‌بار در کتاب و در وصف ذاتی خدای تعالی آمده در این سوره است. با توجه به اینکه توحید زیربنایی‌ترین و اساسی‌ترین اعتقاد در ...
چکیده : در این مقاله گزارشى از برخى روایات تهذیب الاحکام شیخ طوسی آمده که گرچه در منابع روایى نقل شدهاند، اما کمتر مطرح هستند و هرچند برخى از آنها در برخى منابع فقهى و غیر فقهى مورد بحث قرار گرفتهاند، ولى ...
چکیده : در متنی چون نهج‌البلاغه که به انگیزه گردآوری سخنان بلیغ و حکیمانه امام علی علیه‌السلام شکل گرفته است، معنا به‌عنوان سازه اصلی متن بعد از الفاظ و واژگان آن قرار دارد. سازوکارهای مختلفی برای درک و شناخت فرایند تولید معنا ...
چکیده : سلامتی در اسلام مفهوم وسیع و فراگیری دارد و فقط به سلامتی جسم محدود نیست؛ بلکه ابعاد روانی و معنوی انسان را نیز در بر می‌گیرد. توجه به آداب تغذیه در تأمین سلامت روان انسان بسیار موثر است. در این ...
چکیده : آیت الله حاج شیخ محمدتقی شریعتمداری در آینه خاطره‌ها
چکیده : علمای پیشین، علاوه بر قرائت و مقابله کتابهای حدیثی، اهتمام داشتند که در نقل احادیث، به ضبط درست کلمات اشاره کنند و آن را به درستی به دیگران منتقل نمایند؛ اما در دوره معاصر، هر چند تصحیح و تحقیق کتب ...
چکیده : ازجمله روش‌های شناخت آسیب‌ها و موانع تربیت معنوی، عمل به دستورالعمل‌ها و سفارش‌های امام علی(ع) است که خود پله‌های بالاترین درجات کمال و معنویت را پیموده و آسیب‌ها و موانع آن را به وجه احسن از سر راه خود زدوده ...
چکیده : مسألۀ ایمان حضرت ابوطالب عموی بزرگوار پیامبرJ از دیرزمان مورد منازعۀ شیعه و اهل‌سنت بوده است. در یک‌سو علمای شیعه عقیده دارند که جناب ابوطالب با ایمان به شریعت محمدJ از دنیا رفته است. در آن سوی گمان اهل‌سنّت بر ...
چکیده : یادی از استاد محمدرضا حکیمی
چکیده : بحث تأویل یکی از مباحث مهم در جهان اسلام است. مسئله اصلی این تحقیق بررسی تطبیقی روایات تأویلی اثناعشری و اسماعیلی ناظر به قرآن کریم در حوزه معارف توحیدی است. تا کنون میراث اسماعیلی با روایات تأویلی اثناعشری در ...
چکیده : فقه سیاسی در مواجهه با چالش‌های عصر حاضر نیازمند تبیین دقیق مبانی خویش است تا بتواند کارآمدی خود را در عرصه‌های اجتماعی به اثبات رساند. از جملۀ رویکردهای مورد توجه در این خصوص، رهیافت مقاصد محور به فقه است. دستیابی ...
چکیده : دستیابی به معانی و شناخت واژگان در گرو پژوهش در علوم خاصی چون معناشناسی است؛ چراکه معناشناسی از علومی است که به شناخت دقیق واژگان و کشف معانی نهفتۀآن‌ها در متون مختلف میپردازد. از شیوههای معناشناسی، بحث چند معنایی واژگان ...
چکیده : نهج‌البلاغه به اذعان غالب نهج‌البلاغه پژوهان، کتابی فرادانش بشری است که فهم تفصیلی آن لازمة تسلط به دانش‌های ارزشمندی چون علوم بلاغی است. کلام امام همام توأم با فصاحت و بلاغت دیدگان همۀ سخنوران و بلاغت‌پژوهان را خیره و متحیّر ...
چکیده : حسن و قبح از جمله موضوعات مهم دانش کلام اسلامی است که نتایج مختلفی در حوزه‌ها و شاخه‌هایی چون اخلاق و عقاید دارد. اشاعره حسن و قبح را شرعی و محصول احکام می‌دانند و معتزله و شیعه آن را از ...
چکیده : خطبۀ غرّاء با عنایت به ارزش ادبی و اخلاقی ویژه‌اش، تحلیل‌های گوناگونی را میطلبد. با عنایت به آنکه کاربست مباحث زبان‌شناسی در مطالعه متون دینی، امکان واکاوی زوایای گوناگون مسئله پژوهشی را فراهم مینماید، پژوهش حاضر با روش توصیفی- ...
چکیده : زن به‌عنوان یکی از عناصر دوگانۀ تشکیل‌دهنده حیات اجتماعی، در ابعاد گوناگون پیوسته موردتوجه ادیان و نظامهای حقوقی مختلف بوده است. یکی از موضوعات مهم در مورد زنان، «حقوق مالی» آنها بوده است. نگاهی به آموزههای قرآنی و علوی گویای ...
چکیده : حدیث از جمله منابع تفسیر اجتهادی و تنها منبع تفاسیر روایی است؛ بدین سبب تفاسیر قرآن اغلب خالی از روایت نبوده و از جمله منابع روایی محسوب می‌شوند. مجمع البیان اثر فضل بن حسن طبرسی یکی از تفاسیر امامیه و ...
چکیده : بهره جستن فرقه‌های اسلامی از احادیث یکدیگر یا نقل احادیثی با موضوع محوری مورد اهتمام دیگران، از دغدغه‌های دانشیان آنها در سده‌های مختلف اسلامی بوده و در گذر تاریخ فرازوفرودهایی داشته است. واحدی نیشابوری از مفسران اثرگذار قرن پنجم هجری ...
چکیده : کتابت، از طرق تحمل حدیث است. راوی از طریق مکاتبه با محدثان و در شرایطی با امام(ع) ارتباط برقرار می کند و از او در خواست حدیث یا در یک مسئلۀ شرعی تقاضای فتوا مینماید. در روایات شیعه، پرسش و ...
چکیده : دربارۀ نزول و یا جواز قرائت قرآن کریم، به قرائات گوناگونی احادیث متعددی صادر شده است که از مجموع آنها به حدیث سبعه احرف یاد می‌شود. احادیث یادشده از احادیث بحث‌برانگیز در قرائت و مؤثر در حجیت گوناگونی برداشت از ...
