همان گونه كه مشاهده مى شود ، طبق اين آمار ، بيشترين درصد روايات صحيح در فروع و كمترين درصد آن ، در روضه وجود دارد.
مقايسه روايات صحيح در دو كتاب مرآة العقول و صحيح الكافى
آمار ياد شده ، نشان دهنده آن است كه تعداد روايات صحيح اين دو كتاب در دو بخش اصول و روضه ، تفاوت چندانى ندارد ؛ امّا در فروع، روايات صراحتا صحيح مرآة العقول ، كمتر از روايات صحيح الكافى است، امرى كه حاكى از شيوه متفاوت و تعابير مختلف اين دو ، در ارزيابى اسناد كتاب الكافى است. لازم به يادآورى است مقايسه روايات صحيح اين دو كتاب ، در صورتى است كه مراد آقاى بهبودى نيز از صحيح ، همان صحيح مصطلح باشد . يعنى حديثى كه سندش متّصل و همه راويان آن ، امامى و عادل باشند؛ امّا بررسى اسناد روايات صحيح الكافى ، نشان دهنده آن است كه گويا مراد ايشان از اين تعبير ، اعم از صحيح مصطلح، موثّق و حسن بوده ، مشروط به اين كه متن نيز از مشكلاتى همچون : وهم، اضطراب و تخليط ، تهى باشد. ۱ شاهد اين مطلب ، آن است كه در اسناد روايات اين كتاب ، به كرّات ، نام راويان غير امامى (همچون ابن فضّال ، ابن بكير فطحى و زرعى بن محمّد واقفى) ، به چشم مى خورند.
فوايد گردآورى ارزيابى هاى سندى علّامه در «مرآة العقول»
گردآورى و دسته بندى عبارات علّامه در بخش ارزيابى هاى سندى مرآة العقول ، مى تواند از جنبه هاى مختلف براى پژوهشگران عرصه حديث، درايه و رجال ، مفيد باشد. در اين جا به بخش هايى از اين فوايد جنبى ، اشاره مى شود:
1. ايجاد زمينه اى براى تحقيق در باره ابتكارات علّامه ، در تركيب اصطلاحات و وضع اصطلاحات جديد، مانند :
«حسن موثّق»، «موثّق حسن»، « حسن مقطوع»، « حسن و لا يقصر من الصحيح»، «موثّق فى قوّة الصحيح»، «موثّق موقوف»، «موثّق و لا يقصر من الصحيح»، «ضعيف كالصحيح»، «ضعيف
1.عبارت ايشان در مقدّمه كتاب چنين است: «والذى تحصل لى بعد السبر و التحقيق و بعد تلك المباحث العميقى ان الصحيح انّما يكون من حيث السند و المتن معا بأن يكون سند الحديث عاريا عن الرجال المتروكين و متن الحديث خاليا عن الوهم و الاضطراب و التخليط» (ر.ك: صحيح الكافى، ج۱، مقدمه) .
