الموضوعات ابن جوزی (م597ق)۱ آمده و از آن پس در منابع متأخر به نقل از گذشتگان تکرار شده است.۲
بر خلاف منابع شیعی، منابع اهل تسنن در گزارش این حدیث با یکدیگر هم داستان نیستند؛ اگر چه که بخش مشترک حدیث (عبارت دفن البنات من المکرمات) در تمامی نقلها یکسان است، اما در اکثر منابع متقدم متن حدیث همراه با توضیحی پیش از آن آمده که در بیشتر مواقع کوتاه است و بیان میدارد که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم پس از آگاهی از وفات دختر گرامیشان رقیه، این عبارت را فرمودند:
۰.لما عزی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم علی ابنته رقیة امرأة عثمان بن عفان، قال: الحمد لله دفن البنات من المكرمات.
اما گاه مفصل و مبسوط، با ذکر این که وفات ایشان همزمان با جنگ بدر اتفاق افتاد و خبر آن، در حالی به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم رسید که زید بن حارث مژده فتح و پیروزی در جنگ را برای آن حضرت صلی الله علیه و آله و سلم آورده بود، نقل شده است:
۰.لما خرج رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم إلی بدر و توفیت _ رضی الله عنها _ یوم وقعة بدر یوم جاء زید بن حارثة بشیراً بما فتح الله من بدر و لما عزی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فی رقیة _ رضی الله عنها _ قال: الحمد لله، دفن البنات من المكرمات.
اما در منابع متأخر، قسمتهای پیشین و گزارشگونه حدیث حذف شده است و همانند منابع شیعی، تنها بخش مشترک حدیث تکرار شده است. قطعاً این حذف و تقطیع بخش پیشینی حدیث در فهم حدیث بیتأثیر نبوده است که در ادامه در بحث از فضای صدور حدیث، به روشنی بدان پرداخته میشود.
1.. شرح مسند أبی حنیفة، ص۴۱۳ (توجه به این نکته لازم است که مسند ابی حنیفه از نظر قدمت زمانی متقدمتر از سایر تألیفات است، ولی شرح آن در شمار نگاشتههای متأخر است، اما در این مقال به این دلیل نسبت به سایر کتب متقدمتر محسوب شده است که قصد بر گزارش از وجود حدیث به ترتیب تاریخی است. از این رو، این منبع به عنوان گزارشگر مسند ابی حنیفه، نسبت به سایر کتب تقدیم داده شده است)؛ المعجم الکبیر، ج۱۱، ص۲۹۰؛ المعجم الأوسط، ج۲، ص۳۷۲؛ مسند الشامیین، ج۳، ص۳۲۴ -۳۲۵؛ الکامل، ج۲، ص۲۷۸؛ شهاب الاخبار، حدیث ۱۹۶؛ تاریخ بغداد، ج۵، ص۲۷۱؛ الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۳۹؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۲۷، ص۷.
2.. برای مثال: الموضوعات، ج۲، ص۱۷۳ تا ۱۷۸؛ الدر الملتقط، ج۲۴، رقم ۱۸؛ اللآلئ المصنوعه، ج۱، ص۳۰۹؛ تاریخ الإسلام، ج۱۸، ص۳۰۸ - ۳۰۹؛ تذکرة الموضوعات، ص۲۱۷ - ۲۱۸؛ الفوائد المجموعة، ص۲۱۷؛ السلسلة الضعیفة، ج۱، ص۱۶۵؛ کشف الخفاء، ج۲، ص۴۳۹؛ کنز العمال، ج۳، ص۲۸۷.