احادیث صعب و مستصعب - صفحه 15

پرارزش است، نیازمند تیزهوشی و تیزفهمی است. پستی و بلندی دارد و ناهموار است. فرشته مقرب، پیامبر فرستاده شده و مؤمن آزموده شده نیز آن را تحمل نمی‏كنند. گفتم: فدایت شوم، پس چه كسی آن را تحمل می‏كند؟ فرمود: ای ابا صامت، هر كه ما بخواهیم. ابو صامت می‌گوید: فهمیدم خداوند بندگانی برتر از این سه دسته هم دارد. ۱

با توجه به آن‏چه گفته شد، می‌توان پذیرفت که برخی کمالات معنوی اهل‏بیت علیهم السلام از درک فرشتگان و مؤمنان‏ آزموده شده نیز فراتر است. کمالاتی که از مقوله معارف شهودی‌اند و تنها به وسیله کسانی فهم و تصدیق می‌شود که خود به آن رسیده و آن را دارا باشند. این معارف، قابلیت بازگو کردن و انتقال را ندارند. فرد مشتاق و طالب چنین کمالاتی باید خود حرکت کند و از قله بالا برود تا ظرفیت تحمل آنها را بیابد. این به معنای نیاز به دگرگونی و تکامل وجودی برای شهود و تحمل این گونه کمالات است. کاری که تنها با عنایت اهل‏بیت علیهم السلام میسر می‌شود. کسانی که ولایت تکوینی دارند و می‌توانند جرعه‏ای از زلال معرفت ناب را آرایه جان پیروان حقیقی خود کنند. آری! اهل‏بیت علیهم السلام آشیانه اراده الهی‌اند۲ و همان را می‌خواهند که خدا می‌خواهد و از این رو همان می‌شود که می‌خواهند. در این صورت نیازی به توجیه علامه مجلسی نیست.۳

حدیث نادر دیگر، حصری تنگ‏تر برقرار می‌کند و تحمل برخی۴ احادیث اهل‏بیت علیهم السلام را تنها و تنها ویژه خود ایشان می‌نماید. متن حدیث چنین است:

۰.أبو الصامت: سمعت أبا عبد الله علیه السلام یقول: إن من حدیثنا مالا یحتمله ملك مقرب و لا نبی مرسل و لا عبد مؤمن قلت فمن یحتمله؟ قال: نحن نحتمله.۵

این حدیث نیز بر پایه معنا و وجه جمع ارائه شده، قابل تبیین است. آری، برخی معارف

1.. بصائر الدرجات، ص۲۲، ح۱۰؛ مختصر بصائر الدرجات، ص۱۲۵؛ بحار الأنوار، ج۲، ص۱۹۲، ح۳۴.

2.. مختصر بصار الدرجات، ص۲۷، ح۹۶: «لو اُذن لنا أن نعلّم النّاس حالنا عند الله و منزلتنا منه لما احتملتم. فقال له: فی العلم؟ قال(: العلم أیسر من ذلك، إنّ الإمام وكر لإرادة الله _ عز و جل _ لا یشاء إلاّ ما شاء الله»؛ اگر به ما اجازه داده می‏شد که مردم را از حالت و منزلتمان نزد خدا آگاه می‏کردیم، تحمل نمی‏کردید. راوی می‏پرسد: مقصود، علم است؟ امام صادق( می‏فرماید: علم، آسان‌تر از این است. امام آشیانه اراده الهی است. چیزی را جز آن‏چه خدا می‏خواهد، نمی‏خواهد.

3.. علامه مجلسی گفته است: لعلّ المراد الإمام الذی بعدهم، فإنّه أفضل من الثلاثة و استثناء نبینا( ظاهر، و المراد بهذا الحدیث الاُمور الغریبة التی لا یحتملها غیرهم (بحار الأنوار، ج۲، ص۱۹۲، ذیل ح۳۴).

4.. با توجه به وجود «من» در متن حدیث، که آن را تبعیضیه گرفته‌ایم.

5.. بصائر الدرجات، ص۴۳، ح۱۱.

صفحه از 19