احادیث صعب و مستصعب - صفحه 16

شهودی تنها از یک امام به امامی دیگر قابل انتقال است؛ امری که در دیدگاه شیعه بخشی از ودایع امامت خوانده می‌شود. گفتنی است حدیث فوق، هم‌سو با بخشی از سخن بلند امام علی علیه السلام به کمیل است؛ آنجا که می‌فرماید:

۰.أُولَئِكَ وَ اللَّهِ الْأَقَلُّونَ عَدَداً وَ الْأَعْظَمُونَ عِنْدَ اللَّهِ قَدْراً یحْفَظُ اللَّهُ بِهِمْ حُجَجَهُ وَ بَینَاتِهِ حَتَّی یودِعُوهَا نُظَرَاءَهُمْ وَ یزْرَعُوهَا فِی قُلُوبِ أَشْبَاهِهِمْ هَجَمَ بِهِمُ الْعِلْمُ عَلَی حَقِیقَةِ الْبَصِیرَةِ وَ بَاشَرُوا رُوحَ الْیقِینِ.... أُولَئِكَ خُلَفَاءُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ الدُّعَاةُ إِلَی دِینِه. بِأَبْدَانٍ أَرْوَاحُهَا مُعَلَّقَةٌ بِالْمَحَلِّ الْأَعْلَی أُولَئِكَ خُلَفَاءُ اللهِ فِی أَرْضِهِ وَ الدُّعَاةُ إِلَی دِینِه‏؛ ۱

۰.به خدا سوگند! اینان كمْ‏شمارند، و در پیش خدا با ارزش‏ترین‏اند. خداوند به وسیله اینان، حجّت‏ها و نشانه‏های خود را نگه می‏دارد تا آنها را به همگنان خویش بسپارند و در دل كسانی همچون خود بكارند. دانش، حقیقت بینایی را بر آنان تابانده است و آنان، روح یقین را دریافته‏اند... آنان‏اند جانشینان خدا در زمینش و حجّت‏های او بر بندگانش و منادیان دینش.

حدیث نادر دیگر در باره خمس است. صفار از ابوحمزه ثمالی نقل می‌کند که او آیه خمس را بر امام باقر علیه السلام می‌خواند و امام می‌فرماید:

۰.ما كانَ للّه‏ِِ فَهُوَ لِرَسولِهِ، و ما كانَ لِرَسولِهِ فَهُوَ لَنا. ثُمَّ قالَ: لَقَد یسَّرَ اللّه‏ُ عَلَی المُؤمِنینَ أنَّهُ رَزَقَهُم خَمسَةَ دَراهِمَ و جَعَلوا لِرَبِّهِم واحِداً و أَكَلوا أربَعَةً حَلالاً، ثُمَّ قالَ: هذا مِن حَدیثِنا صَعبٌ مُستَصعَبٌ، لا یعمَلُ بِهِ و لا یصبِرُ عَلَیهِ إلاّ مُمتَحَنٌ قَلبُهُ لِلإِیمانِ؛

۰.آن‌چه از آنِ خدا است، برای پیامبر او، و آن‏چه از آنِ پیامبر خدا است، برای ما است. سپس فرمود: خداوند بر مؤمنان آسان گرفته كه پنج درهم روزی‌شان كند و آنها یک درهم را برای خدایشان قرار دهند و چهار درهم را حلال بخورند. سپس فرمود: این از حدیث سخت و دشوار ما است؛ جز كسی كه قلبش به ایمان آزموده شده باشد، بدان عمل و بر آن پایداری نکند. ۲

این حدیث تنها مؤمن‏ آزموده را استثنا نموده و حصرش گسترده است، اما مضمون آن، نه از کمالات وجودی است و نه از زمره معارف سنگین و دشوار.

تبیین حدیثݨݨݨْ آن است که پرداخت خمس، حکمی عملی و ویژه آدمیان است و از این رو، فرشتگان و نیز پیامبرانی که اکنون در دنیای خاکی نیستند، مشمول آن نیستند تا نیاز به

1.. الامالی (مفید)، ص۲۴۷، ح۳.

2.. بصائر الدرجات، ص۲۹، ح۵؛ مختصر بصائر الدرجات، ص۱۲۷؛ بحار الأنوار، ج۹۶، ص۱۹۱، ح۷.

صفحه از 19