استنباط به این گزاره‌ها با چالش مواجه خواهد شد و اشکالاتی را در اصل روی‏کرد دین به موضوع مورد بحث بر خواهد تابید. بحث تعارض از مباحث جدی اصول فقه و نقدالحدیث به شمار می‌آید و پژوهش‏های جدی در ضوابط و قواعد حل تعارض انجام شده است. روشن است که در مسأله تعارض، بنا بر مبانی کلامی، فرض تعارض سنّت با قرآن یا عکس آن محال و باطل است؛ زیرا سنّت از خاستگاه و اعتبار وحیانی برخوردار بوده و تنافی آن با قرآن ممتنع است. از این رو، فرض بحث تنها در تعارض گزاره‏هایی روایی با قرآن یا روایات با یکدیگر محتمل است که رخ داد آن نظر، به شرایط تاریخی نقل حدیث و چالش‌های رخ داده در بستر نقل و ثبت آن ممکن به نظر می‌رسد. در موضوع مورد بحث این پژوهه نیز مصداقی از نوع فرض دوم تعارض است. تصویر تعارض چنین است که قرآن تفاضل انبیا را پذیرفته و اعلام کرده است؛ اما شماری از گزاره‌های روایی از اظهار این تفاضل انبیا نهی کرده است. افزون بر این، روایات تفاضل پیامبران دچار نوعی تعارض درونی با یک‌دیگر نیز هستند. در ادامه پژوهه به تقریر هر یک از فرض‌های تعارض می‌پردازیم.

1-2. تعارض درونی

بر اساس دلالت ظاهر روایات دسته اول _ که در بخش اول پژوهه بیان شد _ رسول خدا افضل انبیا بوده و خود ایشان، اهل بیت علیهم السلام و دیگران از صحابه و تابعان، تفضیل وی بر غیر را اظهار نموده‏اند. سیره محدثان، عالمان مسلمان و امت اسلامی نیز پذیرش، اظهار این تفاضل بوده و هست. اما روایات دسته دوم بر عدم جواز اظهار فضیلت رسول خدا بر دیگر پیامبران الهی تصریح دارند. حال، اگر تفضیل رسول خدا جایز نبوده است، چرا خود وی و دیگران از جمله اهل بیت علیهم السلام این عمل را انجام داده‏اند؟ جواز و منع تفضیل رسول خدا صلی الله علیه و آله چگونه قابل جمع است؛ در حالی وجود یکی تنافی با دیگری دارد. با این تقریر، روشن می‌شود که روایات یاد شده دچار نوعی تعارض درونی بوده و وحدت رأی در این مسأله در روایات وجود ندارد.

2-2. تعارض بیرونی

روایات منع از تفضیل، با اجماع مسلمین و آیاتِ بیان‌گر تفاضل انبیا در تعارض هستند؛ حداقل آیاتی چون «... وَ لَقَدْ فَضَّلْنا بَعْضَ النَّبِیینَ عَلی‏ بَعْضٍ ...»،¹«تِلْكَ الرُّسُلُ