امین لازم و واجب است که راز طرف را فاش نسازد که افشای راز از سوی امین، خیانت به شمار میرود. در خبری که کلینی (م329ق) نقل کرده، و عبارتی وجود دارد که احتمال خوانش دیگری در آن هست، این معنا آمده است. این خبر از رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ است که فرمود:
إذا دخل أحدکم علی أخیه المسلم فی بیته فهو أمیر علیه حتی یخرج.۱
مرحوم فیض کاشانی (م1091ق) پس از نقل این خبر، نوشته است: «نسخه دیگر این خبر، "امین علیه" است». وی توضیح داده که منظور این است که شایسته نیست که او خبر صاحب منزل را برای دیگران نقل کند؛ چون صاحب منزل او را امین دانسته [و خبر خود را با او در میان گذاشته] است. ۲
با این اوصاف، منظور از امانت مجلس، آن خبری است که کسی در مجلسی بازگو میکند و یادآوری میکند که امانت است و نباید بازگو شود. هر چند روایت مورد بحث، مطلق است و اعم از خبر سفارش شده و نشده، اما با توجه به روایات دیگر، میتوان، آن را با این دست از اخبار مقید کرد.
ز. ودیعه. کسانی هم اخبار مجلس را همانند ودیعهای دانستهاند که نگهداریاش لازم است.
فقوله: بالأمانة، أی کالودیعة التی یجب حفظها.۳
در این معنا، علاوه بر اینکه ماهیت امانت روشن نشده است، بر نگهداری آن تأکید گردیده و گفته شده که آنچه در مجلس گفته میشود و یا اتفاق میافتد، مانند ودیعه است، و بر وجوب نگهداری آن تأکید شده است، حال آنکه راز، مشمول حکم ودیعه نیست؛ چرا که ودیعه به چیزی گفته میشود که به کسی سپرده میشود و احکام خاصی از قبیل ایجاب و قبول دارد،۴ و حرف کسی ودیعه فقهی به حساب نمیآید؛ هر چند سخن کسی را که در خفا گفته شده میتوان به مثابه ودیعه دانست.
بر اساس دیدگاههای ارائه شده و نکتههایی که در خود روایتهای هممضمون وجود
1.. الکافی، ج۲، ص۶۵۹.
2.. الوافی، ج۵، ص۶۲۰.
3.. مجمع البحرین، مادۀ امن.
4.. ر.ک: جواهر الکلام، ج۲۷، ص۹۷.