نگاهی به حدیث «المجالس بالامانة» - صفحه 7

ابوبکر بن محمّد بن حزم از رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ مضمون دیگری را در این باره چنین نقل کرده است:


إنّما یجالس المتجالسون بأمانة الله، فلا یحلّ لأحدهما أن یفشی عن صاحبه ما یکره؛۱
هم‌نشین‌ها در امان خدای‌اند، و بر یکی از آنها روا نیست که چیزی را که دوستش خوش ندارد، فاش سازد.

ابن عبدالبرّ (م463ق) بدون ذکر سندی، از رسول خدا _ صلی الله علیه و آله _ خبر را به صورت جمع الامانات در «المجالس بالامانات» روایت کرده است.


المجالس بالأمانات و إنّما یتجالس الرجلان بأمانة الله _ عزّ و جل _ فإذا افترقا، فلیستر کلّ واحد منهما حدیث صاحبه؛۲
مجلس‌ها امانت‌اند، و دو کس که با هم در یک مجلس می‌نشینند، در امان خدای عزیز و جلیل هستند، و هر گاه از هم جدا شدند، هر یک از آن دو باید حرف هم‌مجلسش را پنهان نگه دارد.

در روایتی، چگونگی مجلس امانت و باز هم از زبان رسول خدا این گونه بیان شده است:


إذا حدّث الرجل الحدیث ثمّ التفت فهی أمانة؛۳
وقتی شخص خبری را مطرح می‌کند و به این سو نگاه می‌اندازد، خبرش امانت است.

در روایت دیگری، عثمان بن اسود حرف عطاء را _ که از وی در باره سخن‌چینی پرسیده‌اند _ چنین روایت کرده است:

عثمان بن الأسود قال: سئل عطاء عن الرجل یسمع الرجل یقذف الرجل أیبلغه؟ قال: لا، إنّما تجالسون بالأمانة؛۴

1.. المصنّف، ج۱۱، ص۲۲. گفتنی است که جمع «المجالس» در منابع دیگری هم آمده است. ر.ک: التوحید، ص۲۵۳؛ عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۸۰؛ نهایة الأرب، ج۲۲، ص۲۲۵. در بخشی از این منابع، حدیث به رسول خدا _ صلی الله علیه وآله _ نسبت داده نشده است. این خبر را بیهقی با این عبارت روایت کرده است: قال رسول الله _ صلی الله علیه و سلم _ : إنما یتجالس المتجالسان بالأمانة، فلا یحلّ لأحدهما أن یفشی علی صاحبه ما یكره (شعب الایمان، ج۷، ص۵۲۰).

2.. ادب المجالسة، ص۳۰.

3.. سنن الترمذی، ج۳، ص۲۳۰؛ سنن ابی داود، ج۲، ص۴۴۹؛ السنن الکبری، ج۱۰، ص۲۴۷.

4.. المصنّف ابن ابی شیبة، ج۶، ص۵۹۲.

صفحه از 27