پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله
يُغفَرُ لِصاحِبِ الأضحِيَّةِ عِندَ أوَّلِ قَطرَةٍ تَقطُرُ مِن دَمِها ؛
با ريختن اوّلين قطره خون قربانى [به زمين] ، صاحب قربانى آمرزيده مى شود .
كتاب من لايحضره الفقيه ج۲ ص۲۱۴
چکیده : سیر تحوّل هنر قرآن‌‌آرایی و ترجمه تا دورۀ سلجوقیان، روند طبیعی خود را طی کرد. این روند در عصر سلجوقیان از نظر کمّی و کیفی شتاب مضاعفی یافت، به‌طوری‌که هم اکنون فقط در گنجینۀ مصاحف آستان قدس رضوی تعداد 1084 ...
نویسنده :
چکیده : تولید علم به جای توزیع علم، در گرو تعیین مرزهای دانش در موضوع مورد پژوهش است. در زمینۀ روایات تفسیری نیز ابتدا باید وضعیت تفاسیر از لحاظ میزان اقناع مخاطب و فراوانی روایاتِ استقصاء شده، بررسی شود. پژوهش حاضر پس ...
چکیده : آیة اولی‌الامر (نساء: 59)، از مهمترین ادله مشروعیت اطاعت در حوزه مرجعیت دینی و سیاسی در قرآن است که به مسئله اجتماعی یعنی رهبری امت اسلامی و اطاعت مطلق همه مسلمانان از آنان اختصاص دارد. مفسران و دانشمندان فریقین در ...
چکیده : کارکرد موثر روش "گفتمان کاوی تاریخی" در حوزه ی مطالعات دینی و به طور خاص در حوزه ی تفسیر قرآن، ما را بر آن داشت تا به تحلیل گزاره های تفسیری سعید بن جبیر در جایگاه یکی از مفسران تاثیرگذار ...
چکیده : علامه معرفت از قرآن‌پژوهان برجسته معاصر، با وضع اصطلاحاتی همچون «نسخ مشروط»، «نسخ تمهیدی» و «نسخ تدریجی»، به دنبال برطرف کردن شبهات پیرامون نسخ در قرآن و بستن راه طعنه به قرآن عزیز بوده است. اما از آنجا که این ...
چکیده : حمزة بن حبیب (80–156ق)، یکى از قاریان هفتگانه کوفی است که گفته‌شده اساسی‌ترین ویژگى قرائتش، فراگیری از طریق نقل و اثر بدون هیچ‌گونه اجتهاد و اختیار بوده به‌گونه‌ای که به‌واسطه بررسی قرائت او، می‌توان به قرائت بزرگ‌ترین مشایخ و ممتازترین ...
چکیده : قرآن کلام حکیم و حکیمانه است. اجزای کلام حکیم در ارتباط با یکدیگر قرار دارند. فاصله نیز در پایان آیه حتما باید در پیوند معنایی وثیق با محتوای ماقبل خود باشد. این ارتباط گاه زودیاب و گاهی نیز دیریاب و ...
چکیده : دانش مکی و مدنی ـ همچون برخی دیگر از مباحث علوم قرآنی ـ با هدف اثرگذاری در تفسیر قرآن و خدمت به فهم آن شکل گرفته است. اما در عمل، «نقش‌آفرینی این دانش در تفسیر» به برشمردن چند فایده در ...
چکیده : درباره وراثت علم نبوی به ائمه اطهار(ع) روایات بسیاری وجود دارد؛ لذا با آگاهی از روش و بینش معصومان(ع)، به ویژه حضرت علی(ع) می‌توان به استفاده صحیح از قرآن و علوم مربوطه آن دست یافت. نوشتار حاضر در صدد پاسخ ...
چکیده : روایات تأویلی آیات قرآن، در دو کتاب بحار الانوار و مرآة العقول اثر علامه مجلسی، به قدری فراوان است که نیازمند سبک شناسی تحلیل این روایات از منظر ایشان است. مسأله نوشتار حاضر، کشف روشمند الگوی علامه مجلسی در تحلیل ...
چکیده : هرچند روایات تفسیری از منظرهای گوناگون مورد توجه واقع شده اما تحلیل ابعاد و مولفه های آن از پژوهش های جدید در عرصه تحقیقات حدیثی است که با مطالعه ای روشمند در مضامین روایات تفسیری درصدد کشف عناصر محتوایی این ...
چکیده : در منابع کهن پیرامون آیه «هذا صِراطٌ عَلَیَّ مُسْتَقیم» (الحجر: 41) سه گونۀ روایی به چشم می‌خورد؛ گونۀ اول در مقام تأویل آیه و تطبیق آن با مصداق عینی، حضرت علی (ع) می‌باشد که نمونه‌های فراوانی از آن در تفاسیر ...
چکیده : روایات پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع)، از مهمترین منابع برای تفسیر قرآن مجید است، که با توجه به سابقه و کاربردش در عصر نبوی(ص) و نزول وحی، می توان آن را قدیمی ترین روش تفسیر آیات کریمه قرآن نامید. نقش ...
چکیده : زیارت غدیریه از زیارات مشهور و معتبر شیعه می‌باشد که در برخی کتاب‌های ادعیه و زیارات، با سند معتبر از امام هادی(ع) نقل گردیده است. در این زیارت، 50 آیه از قرآن کریم تجلّی یافته است. پرسش پژوهش حاضر این ...
چکیده : وحی، واسطه ارتباط خداوند متعال با پیامبراکرم (ص) و حدیث نبوی، مبیّن این وحی منزَل و رابط بین پیامبراکرم (ص) با مردم است. نوشتار پیش رو که با روش توصیفی-تحلیلی و در گستره بررسی آیات و روایات مرتبط با انواع ...
چکیده : اهل‌بیت پیامبر آگاه‌ترین افراد به قرآن کریم بوده‌اند و یکی از نقش‌های آنان در تبیین قرآن مجید، بیان معنای کلمات آن است در نوشتار حاضر، با تمرکز بر احادیث تفسیری اهل‌بیت(ع) شش نقش ذیل برای معناشناسی واژه‌های قرآن استخراج شده ...
چکیده : علامه طباطبایی پیش از نگارش المیزان، تفسیر دیگری به نام تفسیر البیان فی الموافقه بین الحدیث والقرآن نوشته بود. سبک این تفسیر بدین گونه است که ابتدا توضیحی نسبتاً کوتاه از آیات با محوریت روش تفسیر قرآن‌به‌قرآن ارائه و آن ...
چکیده : روایات از جمله مستنداتی است که صاحبان منابع احتجاج قرائات و مفسران فریقین در توجیه وجوه قرائی به آن استناد می‌کنند. نافع بر خلاف سایر قراء، فعل «ولاتُسألُ» را در آیۀ شریفۀ «إِنَّا أَرْسَلْنَاک بِالْحَقِّ بَشِیرًا وَنَذِیرًا وَلاَ تُسْأَلُ عَنْ ...
چکیده : در جوامع حدیثی و تفاسیر شیعی و کتب معاجم قرائات، روایات متعددی وجود دارد که قرائتی را به ائمۀ شیعه به‌ویژه امام صادق(ع) منسوب می‌کند. بیشتر این روایات برگرفته از کتاب القرائات سیّاری است. سیّاری معاصر امام‌هادی(ع) از کاتبان طاهری ...
چکیده : در کتب تفسیری، علوم قرآنی و اسباب نزول، برای آیات فراوانی، سبب نزول هایی گزارش شده است. که باید به ارزیابی سند و محتوای آنها همت گماشت. سبب نزول سوره معارج، موضوع اصلی این نوشتار است که روایات این بخش، ...
چکیده : قرآنیون کسانی هستند که حجیت حدیث را به کلی رد می کنند و یا برای احادیث اهمیت لازم را قائل نیستند و تنها قرآن را برای اعتقاد و عمل کافی می دانند. در این مقاله برخی از افراد و منابع ...
چکیده : جریان قرآنیون به قرآن بسندگی و انکار نقش سنت در شناخت دین روی آورده، حدیث را فاقد حجیت میداند و در تبیین احکام به آن بها نمی دهد. بعلاوه قرآنیون اندیشه هایی را مطرح کرده اند که خودشان هم به ...
چکیده : شیخ محمد سند بحرانی در کتاب «اسلام معیة الثقلین لا اسلام المصحف منسلخاً من الحدیث» مدّعای قرآنیون را در اکتفا به قرآن در فهم دین در ضمن 28 فصل پاسخ می گوید. نگارنده در این مقاله پس از مقدمه ای ...
چکیده : نگارنده دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی در مورد رابطۀ قرآن با مبیّن را بر پایۀ تعویل قرآن بر منفصل توضیح می دهد. یعنی اینکه خداوند فهم مرادات کلام خود را به بیان حجت هایش وابسته کرده است. لذا هر کس فهم ...
چکیده : محمد ابوزید دمنهوری که کتاب «الهدایة و العرفان فی تفسیر القرآن بالقرآن» را نوشته، از چهره های شاخص قرآنیون در هند است. نگارنده در این مقاله، بر مبنای قرآن و عقل، تفسیر یادشده را از جهت آسیب های روشی نقد ...
چکیده : یکی از نمودهای اختلاف میان فریقین، تفاوت تعامل بـا روایـات تفسـیری أهل بیت(ع) است. این پژوهش بر آن است تا میزان رویکرد ابن ابی حاتم را در «تفسیرالقرآن العظیم مسنداً عن الرسول و الصحابه و التابعین»، به روایاتی که نام ...
چکیده : طباطبایی براى قرآن كريم معناى تنزيلى و تأويلى قائل است و در تفسير الميزان مى كوشد با استمداد از سياق و آيات ديگر، معناى تنزيلى را بيان كند. همچنين او ذكر مصاديق را تفسير نمى داند و ...
چکیده : تفسیر الکشّاف، اثر محمود بن‌عمر زمخشری (م 538 ﮬ . ق) یکی از مهمترین تفاسیر ادبی قرآن کریم است. این کتاب با رویکرد کلامی معتزله و به شیوه اجتهادی نگاشته شده است. بیان نکات بلاغی و ادبی، این تفسیر را ...
چکیده : ناسخ و منسوخ از جمله مسائلی است که صاحب نظران علوم قرآنی را از دیرباز به خود مشغول داشته و آثاری را در این حوزه به رشته تحریر درآورده اند. دستمایه اکثر پژوهشگران روایتی از امام علی (ع) است که ...
چکیده : یکی از علوم ضروری برای تفسیر قرآن، آگاهی به سبب نزول آیات است. مفسران و قرآن‌پژوهان نیز به سبب نزول و نقش‌آفرینی آن در فهم قرآن توجه داشته، و به اشکال گوناگون از آن بهره برده‌اند. روایات سبب نزول می‌تواند ...
