امام سجاد علیه السلام
اللّهُمَّ إنّي أعتَذِرُ إلَيكَ مِن مَظلومٍ ظُلِمَ بِحَضرَتِي فلَم أنصُرْهُ، و مِن مَعروفٍ اُسدِيَ إلَيَّ فلَم أشكُرْهُ، و مِن مُسِيءٍ اعتَذَرَ إلَيَّ فلَم أعذِرْهُ .
بار خدايا! من از درگاه تو عذر مىخواهم اگر در حضور من به ستمديدهاى ستم رسيده و من ياريش نرساندهام. و اگر به من نيكى و احسانى شده و من سپاسگزارى نكردهام. و اگر بد كنندهاى از من پوزش خواسته و من پوزش خواهى او را نپذيرفتهام.
الصحيفة السجّاديّة : الدعاء 38 .
چکیده : یکی از علوم ضروری برای تفسیر قرآن، آگاهی به سبب نزول آیات است. مفسران و قرآن‌پژوهان نیز به سبب نزول و نقش‌آفرینی آن در فهم قرآن توجه داشته، و به اشکال گوناگون از آن بهره برده‌اند. روایات سبب نزول می‌تواند ...
نویسنده :
چکیده : سوره مدنی یوسف که به احسن القصص معروف است سرشار از آموزه های تربیتی، اجتماعی، اخلاقی عبرت آمیز و پیام‌های هدایتی برای انسان ها است. با این وجود، روایاتی در کتب حدیثی موجود است که حاکی از آن است که ...
چکیده : در روایتی از امام رضا(ع) به شرح و تبیین بخشی از آیه 12 سورة طلاق: «...ومن الارض مثلهن...» با تعبیر آسمان‌ها و زمین‌های گنبدی شکل و تو در تو پرداخته شده است. با عنایت به این که دربارة این آیه، ...
چکیده : تفسیر العیاشی، تفسیر مأثوری است که روایات آن به شکل مرسل در اختیار ما قرار دارد. این روایات گر چه از سوی برخی صاحب‌نظران تلقی به قبول شده است، اما ارسال در سند، ضعفی است جدی که به سادگی نمی‌توان ...
چکیده : برخی از مفسران تنها بر پایه اعتماد به ظاهر روایات تفسیری، مراد از تعبیر «سبعاً من المثانی» در آیه 87 سوره حجر را «سوره حمد» دانستهاند و با استناد به روایات، این رای را بر دیگر آرا ترجیح داده‌اند؛ اما ...
چکیده : نگرش جامع‌گرایانه در تفسیر قرآن و کشف شبکه معنایی آیات در گرو بهره‌گیری از روش‌های سنتی و رهاورد دانش‌های نوینی همچون هرمنوتیک است؛ در دانش هرمنوتیک بیش از همه، دو مقوله دور هرمنوتیکی (به علت نقش آن در فهم متن) ...
چکیده : امربه‌معروف و نهی از منکر از احکام واجب و جزء وظایف مسلمانان است؛ با این وجود، دلایل متعددی مانع اجرای این فریضه‌ی الهی، در بسیاری از زمینه‌ها می‌شود. در بین شیوه‌های امربه‌معروف و نهی از منکر، روش‌هایی که منجر به ...
چکیده : این نوشتار، جستاری است درباره «نظام‌سازی» در اندیشه تفسیری رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، که یکی از ارکان و مبانی عملی «دکترین انتظار» در دیدگاه ایشان است. در نگاه تفسیری آیت‌الله خامنه‌ای، روش انبیا در تحقق هدف دین، ...
چکیده : نگاه معناشناختی به متن و تحلیل معنایی واژگان آن، یکی از راه های دستیابی به دقایق معنا و پی بردن به مقصود اصلی گوینده است. این نوع نگاه، به طور خاص در یک متن دینی مانند قرآن که از سطوح ...
چکیده : آیۀ 69 سورۀ احزاب مؤمنان را از تکرار آنچه موجب آزار موسی می‌شد، نهی می‌کند: «یا أَیهَّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَکُونُواْ کاَلَّذِینَ ءَاذَوْاْ مُوسىَ فَبرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قَالُواْ وَ کاَنَ عِندَ اللَّهِ وَجِیهًا» با این حال آیه تصریحی راجع به ...
چکیده : ریشه‌شناسی ارتباطی تنگاتنگ با آگاهی از تحولات تاریخی یک زبان دارد، چراکه بعدازاین تحولات زبانی، واژگان دستخوش تغییراتی شده که فهم صحیح معانی آنها منوط به شناخت این تحولات خواهد بود. این نکته که در همه‌ی زبان‌ها ازجمله زبان ...
چکیده : بررسی روش‌شناسی تفسیر موضوعی، نقش بسزایی در تعیین اقسام آن دارد. این پرسش که تفسیر موضوعی در بررسی تطبیقی با چه روش‌شناسی‌هایی قرار می‌گیرد و بر مبنای آن دارای چه ویژگی‌هایی است، محور این پژوهش قرارگرفته است. بر این اساس، ...
چکیده : برای تولید علم در هر یک از رشته های علوم انسانی ویژگی‌های انسان، ظرفیت‌های خاص او و عوامل تکامل و انحطاطش باید روشن شود. این‌ها همه می‌تواند در نوع، کیفیت و نتایج علوم انسانی اثرگذار باشد. به همین دلیل مبانی ...
چکیده : ماده عزم حامل مفهومی کلیدی در تاریخ فرهنگ اسلامی است که کاربردهای آن در 9 آیه از قرآن کریم، در حیطه‌های مختلف عقاید، اخلاق، احکام و اندیشه سیاسی اثر گذارده است؛ این در حالی است که در تفاسیر و ترجمه‌های ...
چکیده : جریان سلفی - تکفیری وهابیت فرقه‌ای از فرق اهل سنت است. شکل‌گیری این فرقه با اندیشه‌های احمد بن حنبل نظام‌مند و با ابن‌تیمیه و محمد بن عبدالوهاب به تکامل رسید. این فرقه با برداشتی سطحی از قرآن موجب فتنه های ...
چکیده : ضرب القرآن و تفسیر به رأی دو اصطلاحی است که در احادیث شیعه و سنی با عبارات مختلف به کار رفته است. دقت در مضمون این احادیث خبر از ارتباط این دو مفهوم با یکدیگر دارد. از دیدگاه دانشمندان فریقین، ...
چکیده : بررسی تحولات صورت گرفته در خصوص گسترش قرائات در بوم‌های مختلف و شیوع اختلافات و کثرت قُراء مشهوری که قرائتی خاص بدان‌ها منتسب است، نشان می‌دهد که جریان‌های تاریخی ـ فرهنگی مهمی زمینه‌ساز این اختلافات بوده و در پژوهش‌های قرآنی ...
چکیده : شناخت قرائت صحیح قرآن کریم از میان قرائت‌های مختلف نه تنها به عنوان یک بحث نظری در علوم قرآنی، بلکه به عنوان یکی از مبانی تفسیر قرآن کریم دارای اهمیت است. در میان رویکردهای متفاوتی که نسبت به قرائت‌های مختلف ...
چکیده : فقه اللغة واژگان قرآن بر خلاف برخی از شاخه‌های علوم قرآنی در همان پارادایم سنتی خود تنفس می‌کند. حتا واژگان دخیل آرتور جفری نیز نتوانست واکنشی که تاریخ قرآن نولدکه یا مذاهب تفسیری گلدزیهر ایجاد کردند، در پی داشته باشد. ...
چکیده : رهیافت تاریخی در کنار شناخت بسترهای مختلف جامعه، عهده‌دار نمایاندن فرازها و فرودهاست. دستیابی به سیر تطور یک اندیشه و درک بهتر از خاستگاه و دوران آغازین شکل‌گیری آن، منوط به تحلیل گفتمان‌های مکشوف از داده‌های تاریخی برجای‌مانده در آن ...
چکیده : هر زبانی قبل از هر چیز از واژگان تشکیل شده‌اند و واژگان از مهم ترین عناصر انتقال معنا می‌باشند و در انتقال این معنا نیز از تنوع و سطوح مختلفی برخوردارند. واژگان قرآنی نیز از این امر مستثنا نیستند، لذا ...
چکیده : آیه 28 سوره توبه مهمترین مستمسک حکم منع ورود مشرکان به مساجد و اماکن مقدس از سوی مفسران و فقیهان بوده است. برخی فقیهان دلایل دیگری در اقامۀ این حکم نیز ارائه کردند که از سوی گروه دیگری از ایشان ...
چکیده : تحقق یک مطالعۀ میان رشته ای صحیح در گرو ایجاد همسنخی و مجانست میان رشته های درگیر در آن است. ایجادِ سه گونه همسنخی برای چنین مطالعاتی ضروری است: همسنخی از جهتِ روش، زبان و مبانی معرفتشناختی. ایجاد همسنخی در ...
چکیده : اختلاف قرائات قرآنی در برخی از آیات الاحکام، باعث اختلاف در برداشت و فهم مفسران و فقها شده است. در این مقاله با توجه به اهمیت بحث ربا در جامعه و مذمت و نهی از آن در اقتصاد اسلامی، به ...
چکیده : رابطة بینامتنی و اثرپذیری شاعران از متون دیگر، از جذّاب‌ترین مقوله‌های قابل بررسی در نقد ادبی و ادبیات تطبیقی است و شعر رضوی از این رهگذر، سرشار از پشتوانه‌های قرآنی، عناصر ارزشی، مناسبات بینامتنی و کارکردی است که از منظر ...
چکیده : از آن‌جاکه گفتمان حدوث و قدم قرآن، از نخستین تأملات کلامی مسلمانان درباره قرآن کریم است واکاوی مواجهه امام‌رضا(ع)با گفتمان مذکور که حیات مبارک ایشان مصادف با دوران شکل‌گیری این گفتمان کلامی بوده، بسی قابل‌توجه و تأمل است. این نوشتار ...
چکیده : در جامعه دینی توجه به امر تعلیم و آموزش مفاهیم دینی جایگاه محوری دارد چرا که تعلیم و تعلم آیات الهی ابزاری برای رسیدن انسان به سعادت است. ازآن‌جاکه به اعتقاد شیعه، ائمه اطهار(ع) منزلت ویژه‌ای در تفسیر معارف الهی ...
چکیده : اقتصاد مقاومتی، نوعی خاص از تدبیر معیشت است که در شرایط سخت حاصل از عوامل بیرونی باعث دوام و ثبات اقتصادی می شود. اعتقاد این است که دین اسلام به عنوان داعیه دار بنای حکومت و نظام اسلامی، الگوی اقتصادی ...
چکیده : انسان به عنوان موجودی زنده، علاوه بر حیات _ که بین تمام حیوانات مشترک است _ از استعداد دست یابی به حیاتی برتر و بالاتر نیز برخوردار است یاد می شود. این حیات « حیات طیبه » که در منطق ...
چکیده : اهل بیت(ع) به عنوان عالم ترین افراد به قرآن کریم و سنّت نبوی، همواره راهنمای مردم بوده اند و در حل مشکلات ناشی از فهم نادرست گزاره های دینی، رهبری مسلمانان را بر عهده داشته اند. با مراجعه به آیاتی ...
