بررسی محتوایی حدیث استعداد فقر و نقد برخی از دیدگاه‌ها - صفحه 23

نامه نوشته بودند که بیا، و‏ خیانت کردند، و سپس گرفتاری امت به جلادی چون حجاج و قتل عام شیعیان ائمه و جعل احادیث فراوان و خفقان تا حدی که:

قتلت شيعتنا بكل بلدة و قطعت الأيدي و الأرجل علی الظنة و كان من يذكر بحبنا و الانقطاع إلينا سجن أو نهب ماله أو هدمت داره.‏.. حتی إن الرجل ليقال له زنديق أو كافر أحب إليه من أن يقال شيعة علی...۱

این اندک، نشان‌گر ‏ظلم بسیاری است که بر دوستداران اهل بیت وارد شد و از بخشنامه معاویه آغاز شد و تا زمان عمر بن عبد العزیز آشکارا ادامه داشت، تا آنجا که برای نقل حدیث از امام علی _ علیه السلام _ _ اگر نقلی پنهانی صورت می‏گرفت _ حتی از بردن نام ایشان ابا داشتند و می‏ترسیدند و او را ابوزینب می‏خواندند.۲ لذا هر کس دوستدار اهل بیت بود، باید به زودی منتظر چنین بخشنامه و اقدامات در پیش می‏بود و فقر را چون تن‌پوشی می‏پذیرفت و بر آن صبر می‏کرد، همان فقر ممدوح هدف دار است. و این پیش گویی‏‏ها و خبر دادن از آینده در سخنان امام فراوان است و به تعبیر ابن ابی الحدید همه محقق شده است؛ به عنوان مثال، شارح معتزلی نهج البلاغه در فصلی خاص تحت عنوان [فصل فی ذکر أمور غیبیة، أخبر بها الامام ثم تحققت] می‌گوید: «بدان که حضرت _ علیه السلام _ در این فصل به خدایی که جانش در دست اوست قسم یاد می‌کند، که ایشان از هر چه تا قیامت برایشان رخ دهد خبر می‌دهم، و این که کدام به مرگ طبیعی می‌میرند و کدام کشته می‌شوند و در کجا و توسط که و فرمانده کیست و ساربان کدام است و رعیت که؟ کدام هدایت یابد و کدام گمراه ماند؟ ابن ابی الحدید این همه را برای حضرت امیر به راحتی می‌پذیرد و می‌گوید:

و هذه الدعوی ليست منه _ عليه السلام _ ادعاء الربوبية، و لا ادعاء النبوة، و لكنه كان يقول: إن رسول الله _ صلی الله عليه و آله _ أخبره بذلك.

سپس می‌آورد که ما خبر دادن او از غیب را آزموده‏ایم و آن را موافق واقع یافتیم، از این رو بر راستی ادعای یاد شده استدلال آوردیم، همچون خبر دادن از کشته شدن خود، «و إخباره عن قتل الحسین ابنه، و ما قاله فی کربلاء...» ۳

سید عباس موسوی نیز این معنا را برداشت کرده می‌گوید:

1..‏ شرح ابن ابی الحدید، ج۱۱، ص۴۳ _ ۴۴.

2..‏ همان، ج۴، ص۷۳.

3..‏ همان، ج۷، ص۴۷ _ ۴۹.

صفحه از 30