پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله
مَن شابَ شَيبَةً فِي الإِسلَامِ كانَت لَهُ نوراً يَومَ القِيامَةِ.
هر کس مویش در اسلام سفید شود، روز قیامت برایش نور است.
. الكافي: ج۶ ص۴۸۰ ح۲.
چکیده : نویسنده (مرحوم آیت الله میرزا خلیل کمره‌ای) در این گفتار، دشواری‌های مسلمانان در شعب ابی‌طالب را بر می‌شمرد و قصیدة لامیه ابوطالب را سرود حماسی جوانان مسلمان محاصره شده می‌داند. آنگاه به ترجمة منظوم آن به فارسی توسط غلامرضا دبیران ...
نویسنده :
چکیده : الصحابة الکرام، العلامة المؤرّخ البحاثة الشیخ محمدعلی احمدیان النجف آبادی النجفی (1340-1417 ق)، ناشر: المرکز العالی للعلوم و الثقافة الإسلامیة، تحقیق و اعداد: مرکز احیاء التراث الاسلامی بقم؛ 3 جلد، جلد اوّل: از أبان بن سعید تا سلمان الفارسی (42 ...
چکیده : در این گفتار، سه نکته و بایستة پژوهشی در مورد حضرت ابوطالب7 از دکتر سید محمد کاظم طباطبایی، دکتر سید حسن افتخارزاده و دکتر غلامحسین تاجری‌نسب آمده است. نکته اول در این زمینه است که گفتارهایی که در زمینة اثبات ایمان ...
چکیده : این گفتار، ترجمه و شرح قصیده عماد عبدالکریم سرور دانشمند معاصر سوری در باب ایمان ابوطالب است. در این قصیده که در پایان کتاب او صحوة الطالب فی ردّ الشبهات عن ابی‌طالب آمده و نوعی تلخیص کلّ کتاب به شمار ...
چکیده : هدف نگارنده در این گفتار، بررسی عملکرد صحابه‌نگاران به ویژه ابن حجر عسقلانی در کتاب الاصابة در زمینة تعریف صحابه و اثبات صحابی بودن افراد و مقایسه آن با عملکرد آنان در باره ایمان ابوطالب است. نشان دادن این دو ...
چکیده : علی‌نامه، منظومه‌اي کهن، برجای مانده از قرن پنجم هجری، است که به سبک شاهنامه فردوسی، در دلاوری‌های امام المتقین حضرت علی (ع)، وقايع جنگ‌های صدر اسلام و دوران چهار و اندی سال خلافت ظاهری آن حضرت (ع)، در 11220 بیت ...
چکیده : «خامس اصحاب الکساء» یا «خامس آل عبا» از اصطلاحاتی است که در متون زیارتی شیعه با آن مواجه می‌‌شویم. در برخی از این متون، برخلاف آنچه که پیش‌تر شنیده و به کار برده‌‌ایم، این عبارت بر افرادی غیر از حضرت ...
چکیده : سيد عبدالله شبّر در کتاب مصابيح الانوار فی حل مشکلات الاخبار، علّت ديريابيِ مفهومی برخی از روايات را وجود معارض برای آن ها دانسته و از اين رو، در جهت رفع تعارض آن ها کوشيده است. شبّر پس از ذکر ...
چکیده : در ميان تأليفات کهن امامی، کتاب السنن و الأحکام و القضايا نوشته عبيدالله بن ابی رافع، اثر شناخته شده ای بوده، و متن کتاب به صورت مستقل تا قرن چهارم و شايد قرن پنجم وجود داشته است؛ با اين حال، ...
چکیده : يکی از کسانی که ديدگاه هايش درباره سنت، در جهان اسلام مناقشات زيادی به پا کرده، محمود ابوريه است. او در کتاب اضواء علی السنه المحمديه، به طرح مباحثی پرداخت که بر حديث پژوهان اهل سنت گران آمد، و او ...
چکیده : ضرورت به کارگيری اصطلاحات و ادبيات يکسان در عرصۀ علوم اسلامی و به ويژه در حديث-شناسی، يکی از موضوعاتی است که دانشمندان مسلمان از آن غفلت کرده اند. در اين ميان، علم درايه الحديث با نام های گوناگونی نظير «اصول ...
چکیده : شيخ ناصرالدين البانی، يکی از تأثيرگذارترين و پرکارترين مؤلفان حديث پژوه اهل سنت در عصر حاضر و متعلق به مکتب سلفی، با رويکردی جديد در نقد متن است. وی مبانی خاصی در تصحيح و تضعيف احاديث و نقد متن دارد. ...
چکیده : «زياده و نقيصه» در روايات، به معنای افزوده شدن يا کاستن چيزی از آن، يکی از آفت های راه‌يافته در احاديث است که تشخيص و توجه به پيامدهای نامطلوب آن، پژوهش همه‌جانبه‌ای را می‌طلبد. محدّثان همواره به اين آسيب توجه ...
چکیده : زين الدين بن علی عاملی(م 965) معروف به شهيد ثانی از رجاليان بزرگ شيعه در دوره متأخر است. آرای رجالی اين دانشمند را می‌توان در تعليقات ارزشمند او بر کتاب خلاصه الاقوال علامه حلی جست وجو کرد. وی از پژوهشگران ...
چکیده : ابوالحسن علی بن ابراهيم قمی(زنده در 307 ق) از برجسته‌ترين محدثانی است که عموم بزرگان شيعه، وثاقت او را تأييد کرده‌اند. تفسير منسوب به او که امروزه در دسترس همگان است، دربردارنده مطالبی است که با مقام علمی او چندان ...
چکیده : تفسير تسنيم از تفاسير جامع معاصر با رويکردی همه‌سويه به قرآن کريم است که شخصيت اخلاقی و جامعيت علمی نگارنده آن، ضرورت توجه به اين تفسير منحصربه‌‌فرد را دو چندان کرده است. مفسّر، ارائه تفسير قرآنی محض را وجهه همت ...
چکیده : در چند روايت، جواز توريه برای رهايی از کذب به طور مطلق استفاده می‌شود، و به کارگيری آن به پيامبران نيز نسبت داده می‌شود، ليک بررسی سندی و دلالی روايات يادشده در کنار تحليل آيات مورد استناد در آن‌ها، و ...
چکیده : روايات تحريف‌نما، ابهام در تاريخ تدوين قرآن کريم، وجود روايات تشبيه رخدادهای کلان امت اسلام به وقايع امت‌های پيشين و عدم يادکرد نام معصومين علیهم السلام در الفاظ قرآن، مهم‌ترين عوامل پيدايش اذعان به تحريف قرآن به شمار می‌روند. از ...
چکیده : در اين نوشتار، شيوه حديثی به عنوان يکی از شيوههای تحقيق در مطالعات قرآنی مورد توجه واقع شده و اعتبار روايات تفسير مورد بررسی قرار گرفته است؛ نخست به سه شيوه فرعی در بررسی حديثی يعنی تحقيق سندی، تحقيق محتوايی ...
چکیده : در فرهنگ اسلامی، سفر، به‌ويژه گونه عبادی و زيارتی آن، به عنوان بخشی مهم از زندگی دينی تلقی گرديده و سکونت و اقامت در يک مکان، به‌خصوص آنگاه که دين و دنيای انسان در خطر و تنگنا قرار گيرد، مطلوب ...
چکیده : علامه طباطبايی در به کارگيری روايات در تفسير قرآن دقت و توجه ويژه‌ای مبذول داشته است، ايشان در خلال تفسيرش بحثی با عنوان «بحث‌های روايي» مطرح می‌کند و با بررسی فقه الحديثی روايات، و عرضه روايات بر قرآن، به‌ويژه با ...
چکیده : این گفتار به معرفی دو قرآن مي‌پردازد، یکی چاپ شده در سال 1242ق. (1827م.)، که نخستین قرآن چاپ سربی در ایران است، و دیگری که منتشر شده در سال 1249ق. (1834م.)، که نه تنها اولین قرآن چاپ سنگی ایران، بلکه ...
چکیده : اطیب الثمره تفسیری وجیز از سید هاشم حسینی تهرانی (1299-1370 شمسی) به زبان فارسی است. تهرانی در این تفسیر به دلیل گسترۀ دانش خود بویژه در کلام، حدیث و دانش‌های ادبی از این سه عرصه به خوبی سود جسته، تفسیری ...
چکیده : از ديرباز محقّقان شيعه و سنّی به بررسی باطن قرآن اهتمام داشته‌اند و تفسير باطنی کم و بيش حيات خود را در ميان مسلمانان حفظ کرده، و البته تحولاتی نيز پذيرفته است. در طول تاريخ تفسير اماميّه، روش برخی مفسّران ...
چکیده : محمد بن سنان از اصحاب امامان کاظم، رضا و جواد علیهما السلام است. 969 روايت از او در کتب اربعه نقل کرده‌اند که وی را در زمرۀ راويان پر حديث شيعه قرار میدهد. دربارۀ او نظريات متضادی وجود دارد به ...
چکیده : مکتب تفکيک به عنوان مکتبی که مدعی جدايی و تفکيک بين معارف وحيانی و علوم بشری به‌ويژه فلسفه و عرفان است، در زمينه تفسير قرآن و نقش سنت در آن، ديدگاه‌هايی را مطرح می‌کند که بررسی و تحليل آن ضروری ...
چکیده : ذوالقرنین به عنوان شخصیتی قدرتمند و مؤمن در سورة کهف ظاهر شده است. داستان با محوریت شخص او و اقداماتی است که در سفرهای خود انجام میدهد. در این قصه از عناصر داستانی به شیوهای ادبی و هنری مخصوصاً مکانهایی ...
چکیده : آیة هفتم سورة آل عمران به مبحث مهمی از مباحث علوم قرآنی اشاره دارد و مفسران غالباً در ذیل آن به بررسی محکم و متشابه می‌پردازند. آیة الله جوادی هم در تفسیر تسنیم بدان پرداخته است. و آراء و افکار ...
چکیده : از جمله ويژگي‌هاي بارز آيات قرآن دعوت مخاطبان به تعقّل، تدبّر و استنتاج است؛ اما در باب استقلال عقل در معارف مربوط به مبدأ و معاد، به آساني نمي‌توان قرآن را موافق يا مخالف دانست؛ هرچند در هر سو گروه ...
چکیده : برای شناخت دقیق هر دین، در وهلة اول باید به متون اصلی و مقدّس آن دین مراجعه نمود تا بتوان درک صحیحی از آن دین به دست آورد. یکی از مباحث مهم قرآنی بررسی خطابات قرآنی می‌باشد که از قدیم ...
